«en geni ve karmak blmlerinden birisidir. Eski Rusa fiillerde tpk ada Rusa fiiller gibi zaman, durum, kip, at ve ahs kategorileriyle incelenmektedir. Tezimizin konusunu oluturan Eski ...»
GR
Fiil; hareketi veya nesnenin durumunu belirleyen, gramer asndan bir dilin
en geni ve karmak blmlerinden birisidir. Eski Rusa fiillerde tpk ada
Rusa fiiller gibi zaman, durum, kip, at ve ahs kategorileriyle incelenmektedir .
Tezimizin konusunu oluturan Eski Rusa fiillere baktmzda, Eski Rusa
fiil sisteminin dier Slav dillerinin, zelliklede Eski Slavcann (Старославянский
Язык) fiil sistemine ok yakn olduunu grmekteyiz.1 Bu fiil sistemi gnmzde
ada Rusada da var olan kategorilerle oluturulmutur. Fakat gemite bu kategorilerin biimleri ve stlendikleri roller gnmzle kyasladmzda farkllk gstermektedir .
Rus Dili tarihinin geliimi boyunca fiil kategorilerinde, zellikle birbirlerine ballk gsteren durum ve zaman kategorilerinde olduka nemli deiimler meydana gelmitir. Bu iki kategori arasndaki ballk her ikisinin de eylemin zaman ierisindeki ilerleyiini yanstmalarndan ileri gelmektedir. Bu iki kategori arasndaki fark; zaman kategorisinin eylemin ne zaman gerekletiini gstermesi, durum kategorisinin ise zaman snrlamas olmakszn eylemin zaman iindeki srerliliini gstermesidir. Bu nedenle fiil tarihi boyunca en nemli konulardan birisi fiillerin durum-zaman sistemi olmutur.2 Eski Rusa fiillerde zaman kategorisini ele alrsak ada Rusadan farkl olarak, imdiki Zaman, Geni Gemi Zaman, Bitmemilik Zaman, Bitmilik Zaman, Hikye Bileik Zaman, Yaln Gelecek Zaman ve Karmak Gelecek Zaman olmak zere yedi farkl zaman ekiminde incelendiini grmekteyiz .
1 vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.330 .
2 vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.330 .
ada Rusada ise drt farkl Gemi Zaman bir adet Gemi Zamana indirgenerek fiiller imdiki, Gemi ve Gelecek Zaman olmak zere zaman altnda incelenmektedir. imdiki Zamanda btn Eski Rusa fiiller be gruba ayrlmaktadr. Bu gruplarn drd kk nls alan fiiller (тематические глаголы) bir tanesi ise kk nls almayan fiillerdir (нетематические глаголы). Kk nls alan fiillerin imdiki Zaman ekiminde ahs eki bir kk nls yardmyla fiil kkne eklenmektedir. Kk nls almayan fiillerin ise ahs eki kke dorudan eklenmektedir.3 I. snf fiillerde kk nls [е] kk nls [o]’ya dnmektedir. Bu kk nls deiiminin ilk aamasn 2. ve 3. tekil ahsta grmemiz mmkndr. I.snf fiillere нести, вести, мочи gibi fiiller dhildir. Bu fiillerin 2. tekil ahs ekimlerinden de grlecei gibi (несеши, ведеши, можеши) [e] kk nls [ши] sonekinden nce hemen yerini almaktadr .
II. snf fiillerde de kk nls [е] kk nls [o]’ya dnmekte fakat bu dnm esnasnda kk nls fiil kkne eklenirken nne [н] nsz getirilmektedir. Bu fiil snfna стати, двиноти gibi fiiller girmektedir. Ayn zamanda yukarda belirttiimiz ve I. Snf fiiller iin geerli olan “kk nls alma” durumunun detaylar bu snf iinde geerlidir .
III. snf fiillerde de kk nls [е] kk nls [o]’ya dnmekte fakat bu dnm esnasnda kk nls fiil kkne eklenirken nne [j] nsz getirilmektedir. Bu snfa знати, длати, писати, мазати gibi fiiller girmektedir .
Bu fiillerin ekimlerini inceldiimizde bu snfa yalnzca 2. tekil ahs ekiminde [j] sesinin ak bir ekilde vurguland [знаjеши, длаjeши] gibi fiillerin deil, ayn vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.331 .
zamanda 2. tekil ahs ekiminde [j] sesinin bulunmamasna ramen, [sj] [ш’], [zj] [ж’] deiimi sonucunda *pis-je-si, *maz-je-si durumuna giren пишеши, мажеши gibi fiillerinde dhil olduunu grmekteyiz .
IV. snf fiiller 2. tekil ahs ekiminde kk nls [и], 3. oul ahs ekiminde ise kk nls [,я] alan fiillerdir. Bu snfa любити, хвалити gibi fiiller girmektedir. (2. tekil ahs любиши, хвалиши; 3. oul ahs любть, хвалть) .
V. snf fiiller toplamda 5 adettir. Bunlar; быти, дати, сти, вдти, имти fiilleridir. Bu fiillerin 1. tekil ahs ekimlerinde son ek [мь], 2.tekil ahs ekimlerinde son ek [си] kullanlrken dier ahs ekimlerinde son ekler kk nls alan fiillerin son ekleriyle ayndr .
Eski Rusa fiiller adet ahs (birinci, ikinci, nc), adet say (tekil, oul, ikil) ve adet cins (erkek, orta, dii) eklinde incelenmektedir. ada Rusadan farkl olarak Eski Rusada tekil ve oulun dnda birde ikil say bulunmaktadr .
Eski Rusa fiillerde geililik ve fiil ats kategorileri ksaca anlatlabilir bir yapya sahiptirler. Etken at geili fiillerle, edilgen at geisiz fiillerle yaplmaktadr. Edilgen at ada Rusada da olduu gibi fiile –ся dnllk ekinin eklenmesiyle (мыти с) veya yardmc fiil ve edilgen orta (хваленъ есть)yardmyla elde edilmektedir .
ada Rusada olduu gibi Eski Rusada da fiil sisteminde ekimlilik ve ekimsizlik biimleri bulunmaktadr. Ortalar, mastar, isim fiil ve ulalar ekimsiz fiil biimine dhildirler. ekimli fiil biimine ise farkl ekimin her biri dhildir .
Tezimizde Eski Rusa fiiller ile ada Rusa fiillerin karlatrlmasn yapabilmemiz ve dilin geliimi esnasnda ne gibi deiimler geirdiini gzlemleyebilmemiz iin ncelikle Eski Rusa dilbilgisinde Fiiller konusunu kategorilere ayrarak incelemeyi uygun gryoruz .
Eski Rusa Dilbilgisinde Fiiller
1.1. Eski Rusa Fiillerde Zaman (Время) Kategorisi Eski Rusada zaman kategorisi imdiki Zaman (настоящее время), Geni Gemi Zaman (аорист), Bitmemilik Zaman (имперфект), Bitmilik Zaman (перфект), Hikye bileik Zaman (давнопрошедшее время) ve Gelecek Zaman (будущее время) iermektedir. imdiki Zaman, Geni Gemi Zaman ve Bitmemilik Zaman yaln grup, Bitmilik Zaman ve Hikye Bileik Zaman ise karmak grup olarak ayrlmaktadr. Gelecek Zaman ise ayrca ele alacaz .
1.1.1. Eski Rusada imdiki Zaman (Настоящее Время) imdiki Zamann tarihi geliimini incelerken ncelikle kendilerine has deiim zellikleri gsteren kk nls alan fiillerle kk nls almayan fiillerin ayr olarak incelenmesi gerektiini bilmeliyiz .
Kk nls almayan eylemlerin imdiki Zamandaki geliimini incelerken ncelikle bu gruba dhil olan fiil saysnn snrl olduunu tekrar hatrlamak gerekmektedir. Dilin tarihi geliimi ierisinde вдти fiilinin mastar ekli deierek вдaти olmu ve bu durumda bu fiil kk nls almayan fiillerin ekim eklinden ayrlarak kk nls alan fiillerin ekim ekline girmitir.4 Gnmzde bu fiil eski kullanm olarak varln srdrmektedir. имти fiili ise 1. oul ahs ekiminde [мь] sonekini yitirerek III. snf fiillerin etkisi altna girmi ve bu
baktmzda ise bu fiilin tarihi boyunca tekil, oul ve ikili olmak zere her ahsta ekime sahip olduunu, ada Rusada ise bu ekimlerden yalnzca 3.tekil ve oul ahs ekimlerinin (есть, суть) saklanabildiini grmekteyiz .
дати ve сти fiillerini deiimi ise yarm nllerin (еры) dmesinden sonra yani 1. tekil ahs ekimindeki son harf olan [ь] harfinin (дамь, мь) dmesinden sonra ortaya kan fonetik srele balamaktadr. Bu dme sonucunda 1.tekil ahs ekiminde kalplaan дам, м ekli 1. oul ahs ekimiyle akmtr (дамъ, мъ). Elbette bu akma dilde saklanamam ve bu nedenle bu iki ekim eklini birbirinden ayrabilecek bir zm bulunmutur. Bu zme gre emir kipinin 1 .
oul ahs ekiminin (дадимъ, димъ) kullanlmas uygun grlmtr. Bu durum
2. oul ahs ekimini de etkileyerek bu ekimde de emir kipi 2. oul ahs ekiminin kullanlmasna yol amtr (дадите, дите) .
2. tekil ahs ekimindeki дашь, шь oluumu ise farkl teorilerle aklanmaktadr. Bu teorilerden ilki 2. tekil ahsta tarihi olarak [ши] [шь] sonekine sahip olarak ekimlenen kk nls alan fiillerin etkisi altnda kaldn ileri srmektedir. Dier teoriye greyse bu ekim ekli tpk 1. ve 2. oul ahslarda yaanan deiim gibi emir kipi ekiminin etkisi altnda kalmtr .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.334 .
Bu fiillerin 3. tekil ahs ekimleri ise kk nls alan fiillerin 3. tekil ahs ekimlerinde yaana deiimin etkisi altnda kalm ve даст, ст eklinde saklanmtr. Bu fiillerin 3. oul ahs ekimleri Eski Rusada дадть, дть eklindedir. дть ekiminin ada Rusaya geite едят eklini almas herhangi bir zel aklama gerektirmemektedir. Fakat дадть fiilinin дадут olarak deiimi aklama gerektirmektedir. Burada birka farkl aklama getirmek mmkndr. lk olarak, bu deiimin imdiki Zaman Orta ekiminin (дадоуча, дадоучи) etkisinde kalarak yaanm olabilecei ne srlmektedir. kinci olarak ise боудоуть ekimin etkisinde kald sylenmektedir .
Kk nls alan eylemlerin imdiki Zamandaki geliimini incelerken dikkati eken ilk zellik bu az saydaki deiimin fonetik deiimler olduudur. Bu deiimlerin ilki 2. ve 3. tekil ahs ve 1. oul ahs ekimlerinde yaanan [e] [o] nl deiimi ve bu deiimle benzeme sonucunda 2. oul ahsta [o] nlsnn ortaya kdr.5
2. tekil ahs ekiminde Eski Slavcada karmza kan [ши], Eski Rusada [ши] [шь] ekillerinde karmza kmaktadr. [шь] sonekinin geliimi iin yalnzca en eski kullanm olan [ши] sonekinin son heceyi ksaltma eilimin etkisiyle oluarak deiime uram ekli olduu ne srlmektedir. несеши, несешь fiil ekimlerine baktmzda da her iki fiil ekiminin de 2. tekil ahs ekimi olduunu rahatlkla grebilmekteyiz .
Eski Rusada 3. tekil ve oul ahs ekiminde kullanlan [ть] son ekinin Eski Slavca [тъ] sonekinden farkl olduunu grmekteyiz fakat zellikle XIV. yzyla ait vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.335 .
baz Eski Rusa eserlerde [тъ] sonekine de rastlayabilmekteyiz. Bu sonekin kkeni ile ilgili teoriler henz kantlanamamtr. Teorilerden birine gre [т’] [т] nl deiimi yumuak son nszn yarm nlsn kaybetmesinden sonra kalplam bir halde kullanm srdrmtr. Fakat bu teori yeterli lde aklanamayan temellere sahiptir. Dier teori morfolojik bir aklama iermektedir. Bu teoriye gre, fiillerin 3. ahs ekimlerinde ortaya kan [т]’nin Eski Rusada sklkla zne olarak kullanlabilen belirtme zamir eki olan –тъ ekinden geldii ileri srlmektedir. bu teorinin doru olduunu dnrsek –тъ eki ncelikle tekil ahsta yer bulmak zorundadr. Baz iveler zerinde inceleme yapldnda bu ivelerde fiillerin 1. tekil ahs ekimlerinde [т] ekinin, oul ahs ekiminde ise [т’] ekinin varl gzlemlenmitir .
Bu farkl teorilerden de anlayacamz gibi 3. ahs ekim eki olan [т] ekinin kkeni hakkndaki teoriler tam olarak kantlanamamtr. Bu nedenle bu ekin kkeni ile ilgili sorularn tamam yantsz kalmtr .
imdiki Zamanda kk nls alan – IV snf (тематические) fiillerin ve kk nls almayan V snf (нетематические) fiillerin ekimleri birbirlerinden farkldr .
1.1.2. Eski Rusada Gemi Zaman (Прошедшее Время) Eski Rusada fiillerin Gemi Zaman drt ayr gruba ayrlmaktadr. lk iki grup Geni Gemi Zaman ve Bitmemilik Zaman (аорист и имперфект) yaln gemi zaman, dier iki grup Bitmilik Zaman ve Hikye Bileik Zaman ise (перфект и плюсквамперфект) bileik gemi zaman ifade etmektedir .
1.1.2.1. Eski Rusada Geni Gemi Zaman (Aорист) Geni Gemi Zaman yaln gemi zamann birincisidir. Bu zamanda kullanlan fiiller hareketin ksa bir sre devam ettiini veya ani gerekleen hareketleri ifade etmektedirler. Bu zaman gemite tamamen sonlandrlm bir olaydan bahsederken kullanlmaktadr. Bu nedenle genellikle ada Rusaya tercmelerde Gemi Zaman, bitmilik fiilleri kullanlmaktadr .
Geni Gemi Zamann tarihine baktmzda Eski Slavcada bu zamann farkl tipinin olduunu grmekteyiz. Bunlar basit, eski sigmatik ve yeni sigmatik Geni Gemi Zamandr. Basit ve sigmatik Geni Gemi Zaman arasndaki fark sigmatik yapnn mastar kkne eklenen –s soneki yardmyla yaplmas, basit yapda ise bu ekin kullanlmamasdr. Eski ve yeni sigmatik yap arasndaki fark ise eski sigmatik yapda –s sonekinin mastar kkne dorudan eklenmesi yeni sigmatik yapda ise bu ekin bir nl yardmyla eklenmesidir. Bu noktada unu da belirtmemiz gerekiyor ki; –s soneki sigmatik Geni Gemi Zamann btn formlarnda varln srdrmemi, yalnzca ardndan gelen harf “t” harfi ise varln srdrm bunun dndaki btn formlarda bu ek –ch eklini almtr.6 Eski Slavcadan farkl olarak Eski Rusa Geni Gemi Zaman yalnzca sigmatik yapya sahiptir. Yeni sigmatik Geni Gemi Zamann yapmnda Eski Slavcada olduu gibi Eski Rusada da 2. ve 3. tekil ahs ekimine basit Geni Gemi Zaman –e sonekiyle dhil olmutur .
1.1.2.2 Eski Rusada Bitmemilik Zaman (Имперфект) Bitmemilik Zaman yaln gemi zamann ikincisidir. Bu zamana eski yazlarn hikye eklinde anlatlan ksmlarnda sklkla rastlayabiliriz. Bitmemilik Zaman gemite yaanan olaylarn srekliliinden veya zaman snrlamas olmakszn gemite birka kez meydana geliinden bahsedilmek istendiinde kullanlmaktadr. Bu nedenle ada Rusaya evirilerde Gemi Zamanda bitmemilik filleri kullanlmaktadr.7 vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.339 .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.195 .
Bitmemilik Zamannn tarihine bakarsak kken olarak –ach, -aach, -ach sonekleri yardmyla yaplmaktadr. rnein; нести fiilinin 1. tekil ahs ekimini yaparken u sray takip etmekteyiz: fiil kk nes + Bitmemilik Zaman soneki – ach + “o” nls + sonek –т; nesachom. Eski Slavca kkende [] nls [e] nlsne ve [om]’da [ъ]’ye dnt iin 1. ahs ekimi несахъ eklini almtr .
Eski Slavcadan farkl olarak Eski Rusada Bitmemilik Zamannda ekilde deiiklik yaanmtr. Bunlardan birincisi nce benzeme yaanmas ve daha sonrada sonekte nl ulamasnn meydana gelmesidir (несахъ несахъ несхъ). kinci deiiklik 2. oul ahs ve 2. ve 3. tekil ahs ekimlerinde Eski Slavcadaki -шет- veya -шьт- ekim eki yerine Eski Rusada -сте- ekim eki kullanlmaya balanmtr. nc deiiklik ise 3. oul ahsta imdiki Zaman eklinin etkisiyle -ть- eki ortaya kmtr (видхоуть, несхоуть).8
1.1.2.3. Eski Rusada Bitmilik Zaman (Перфект) Bitmilik Zaman bileik gemi zamann ilkidir. Bitmilik zaman gemite gerekletirilen hareketin veya durumun imdiki zamana yansyan sonucunu ifade
grlmektedir. Bitmilik Zaman bitmilik filleriyle yaplmaktadr .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.341 .
ada Rusaya Gemi Zamanda bitmilik veya bitmemilik filleri kullanlarak evrilmitir.9 Bitmilik Zaman imdiki Zaman ekimli yardmc fiil быти ve Gemi Zaman ekimli, durum ve sayya gre deien herhangi bir orta kullanlarak yaplmaktadr. Bitmili Zamannn oluturulmasnda Eski Slavca ile Eski Rusa arasnda herhangi bir farkllk bulunmamaktadr.10
1.1.2.4. Eski Rusada Hikye Bileik Zaman (Плюсквамперфект) Hikye Bileik Zaman bileik gemi zamann ikincisidir. Bu zaman gemite yaplan bir hareketin ncesinde yaplan hareketten bahsederken kullanlmaktadr. ada Rusaya Gemi Zamanda bitmilik veya bitmemilik fiilleri kullanlarak evrilmitir. Eski Slav dilinde Hikye Bileik Zamannn yalnzca tek bir kullanm ekli varken Eski Rusada bu zaman iki farkl kullanm ekli edinmitir. Bu kullanm ekillerinin her ikisinde de быти yardmc fiili kullanlmaktadr. Birinci kullanmda yardmc fiil Bitmemilik Zamannda ekimlenirken, ikinci kullanmda Bitmilik Zamannda ekimlenmektedir.11 Eski Rusada bu kullanmlardan birincisi dier kullanma gre daha erken zamanlarda dilden kaybolmutur. Aadaki tabloda her iki kullanmn ekimleri verilmektedir .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.196 .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.341 .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.197 .
1.1.3. Eski Rusada Gelecek Zaman (Будущее Время) Eski Rusada Gelecek Zaman farkl ekilde yaplmaktadr. Bunlardan biri yaln gelecek zaman dier ikisi karmak gelecek zamandr .
1.1.3.1. Eski Rusada Yaln Gelecek Zaman (Простое Будущее Время) Yaln Gelecek Zaman fiil ekimi imdiki Zaman fiil ekiminin aynsdr. Bu zamann imdiki Zamandan tek fark genellikle bitmilik fiilleriyle yaplmasdr .
Fakat bu zellik temel olarak Eski Slavcann zellii olarak bilinmekte Eski Rusada ise hem bitmilik hem de bitmemilik eylemleriyle yaplan Yaln Gelecek Zamana rastlanabilmektedir.12 Aada быти fiilinin ekimine yer verilmektedir .
Ancak bu zamanda быти fiili бд- kkn alarak farkl bir ekime sahip olmutur:
Gorkova K.V., Haburgaev G.A., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Vsaya kola, Moskova, 1981, Sistema spryagaemh form v drevnerusskom yazke, form buduih vremen, s.293 .
1.1.3.2. Eski Rusada Birinci Karmak Gelecek Zaman (Первое Будущее Сложное Время) Birinci Karmak Gelecek Zaman yardmc fiillerden herhangi birisi kullanlarak yaplmaktadr (иму, стану, начьну, хочю...). Yardmc fiilden sonra eylemi belirleyen fiil ekimsiz olarak kalmaktadr. Yardmc fiiller genel olarak eylemin ama, istek, hareket balangc gibi farkl anlamlarn ifade edebilmektedir .
Birinci Karmak Gelecek Zaman ise yalnzca gelecekte yaplacak bir hareketin srerliliinden bahsederken kullanlmaktadr. Bu zamann tarih iinde geliimine bakldnda en dikkat ekici deiim; быти yardmc fiilinin kullanlmaya balamasyla dier btn yardmc fiillerin zaman ierisinde kullanmlarn yitirmesidir.13 Sonu olarak bugne dein быти yardmc fiili Rus Dilinde gelecek ifade etmesi dnda herhangi baka bir zel kelime anlamna sahip olmayan tek fiil olarak varln srdrmtr .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.352 .
1.1.3.3. Eski Rusada kinci Karmak Gelecek Zaman (Второе Будущее Сложное Время) kinci Karmak Gelecek Zaman быти yardmc fiili ve bitmilik ve bitmemilik fiillerinin Gemi Zaman ekimleriyle yaplan ortalar kullanlarak yaplmaktadr. kinci Karmak Gelecek Zaman gelecekte yaplacak olan bir hareketten daha nce yaplacak olan bir hareketi ifade ederken kullanlmaktadr .
Eski Rusadaki bu zaman XVI. yzyla varncaya kadar varln ancak srdrebilmitir.14 Birinci Karmak Gelecek Zamanla kyaslandnda daha erken tarihlerde kullanm yok olmutur.Birinci zamandan farkl olarak bu zaman biimi kendine has bir anlam da ifade etmektedir. Bu anlam; ana cmlenin zamanna bal olarak belirlenmi bir zaman ifade etmesinde yatmaktadr .
1.2. Eski Rusada Mastar Kategorisi (Инфинитив) Mastar (инфинитив) bir fiilin ekime uramam halidir. Eski Rusadaki mastar eki –ти veya –чи ’dir (ходити, читати, беречи, стеречи). Mastarn kkenine inildiinde fark edilmektedir ki, mastar bir fiilden daha ok isim olarak
gzlemlenmektedir. (Mastar мочь ve isim мочь, mastar печь ve isim печь v.s.).15 Eski Rusadaki vurgusuz mastar eki– ти ada Rusada baz durumlarda korunmutur. rnein; fiil kknde –с harfi varsa mastar eki– ти kullanlmaya vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.353 .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.359 .
devam edilmitir (попасти, упасти). Fakat genel olarak Rus lehelerinin byk bir ounluunda son harf –и’nin yerini –ь almtr (привесть, рость).16
1.3. Eski Rusada sim Fiil Kategorisi (Супин) sim fiilde (супин) mastar gibi bir fiilin ekime uramam halidir. Bu nedenle hem form hem de kullanm ekli olarak mastarla ok sk kartrlmaktadr .
sim fiil Eski Rusada genellikle bir hareketi belirten veya hareketin amacn gsteren fiillerden sonra kullanlmaktadr. sim fiil mastar kkne –тъ eki getirilerek yaplmaktadr (купитъ, ловитъ).17 sim fiil henz XI. Yzylda dilden kaybolmaya balamtr. ada Rusada ise Eski Rusadaki isim fiilin izleri artk grlmemektedir.18 На Озвадо ехати зври гонитъ .
(Ехать на Озвадо, чтобы гонять зверей.)
1.4. Eski Rusa Fiillerde Durum Kategorisi (Вид) Eski Rusada fiillerde durum kategorisi XII. nci yzyldan balayarak XVI .
nci yzyla kadar aktif bir ekilde geliimini srdrmtr. Eski Rusada fiillerde durum hareketin bitmilii (совершенный) veya bitmemilii (несовершенный) ve uzunluu (длительность) veya ksalna (недлительность, мгновенность) baldr .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.206 .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.207 .
vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983, storiya Glagola, s.360 .
deiimi fiilin uzunluk veya ksalk ifadesini vermektedir.19 Uzun sesliler hareketin uzunluunu veya tekrar ettiini gsterirken, ksa sesliler hareketin ksaln veya bir kez gerekletiini gstermektedir (положити – полагати, точити тaчати) .
Dilbilimciler temel olarak fiilin uzunluk ifadesini belirtmek zere 4 aama
gelitirmilerdir:
Fiillerde durumun bir dier belirleyicisi ise zamanla gelien nek ve sonekler olmutur. Bu nek ve sonekler bitmilik ve bitmemilik fiilleri arasndaki farkn belirleyicisi olmulardr .
Sonek –ива- (-ыва-) ile yaplan fiiller hareketin uzunluunu ve ok ynlln gstermektedir. Sonek –ну- ile yaplan fiiller ise hareketin anlk ve tek ynl olduunu gstermektedir .
nekli fiiller zaman ierisinde yalnzca yer ve zaman ilikisini belirtmekten teye geerek, ounlukla soyut ve belirli snrlar ierisinde gerekletirilen hareketleri belirtmekte kullanlmtr. Bu zellik sonuta fiillerin bitmiliini ve Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.208 .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.208 .
bitmemiliini gsteren bir sistemi meydana getirmitir (строю, строил, буду строить – bitmemilik durumu ve построил, построю – bitmilik durumu).21 Fakat nekli fiillerin her biri her zaman bitmilik veya bitmemilik ifadesi vermemektedir. rnein, nek alarak hareketin uzunluunu gsteren fiiller bitmilik durumuna dhil deillerdir (ходить-выходить, сыпать - засыпать) .
1.5. Eski Rusa Fiillerde Kip Kategorisi (Наклонение) Eski Rusada kipler (наклонения) ada Rusada da olduu gibi iki balk altnda incelenmektedir. Bunlar emir kipi (повелительное наклоненеие) ve dilekart kipidir (сослагательное/условное наклонение) .
1.5.1. Eski Rusa Fiillerde Emir Kipi (Повелительное Наклоненеие) Eski Rusada emir kipleri gelecee itafen planlanm eylemleri belirtmekte kullanlmaktadr. Eski Rusada emir kipleri ahs ve sayya gre ekimlenmektedir .
ada Rusadaki emir kipinden tek fark, tekil ahs 2. ve 3. ahsla, oul ve ikil ahs ise 1. ve 2. ahsla ifade edilmektedir. Bu ahslardan 1. ahs ekim ekli konumacnn herhangi birisine bir eylemi gerekletirme emri verdiini ve kendisinin de bu eylemi gerekletirmede aktif rol alacan ifade etmektedir. Emir
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.208 .
Gorkova K.V., Haburgaev G.A., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Vsaya kola, Moskova, 1981, Sistema spryagaemh form v drevnerusskom yazke, form buduih vremen, s.315 .
I-II-III-IV snf (тематические) kk nls alan fiillerin emir kipi
ekimleri:
(Сослагательное/Условное Наклоненеие) Eski Rusada dilek-art kipi belirli koullarda gerekleecek olan ve ayn zamanda gereklemesi istenilen hareketi ifade etmekte kullanlr fakat kullanm olduka nadirdir.23 Dilek-art kipi yardmc fiil быти ve –лъ sonekli gemi zaman ortalaryla yaplmaktadr .
1.6. Eski Rusa Fiillerde at Kategorisi (Залог) Eski Rusa fiillerde at znenin nesneyle olan ilikisini gstermektedir .
Fiillerde at etken (активный) ve edilgen (страдательный) olarak iki farkl ekilde incelenmektedir .
ada Rusada geisiz fiilleri ifade etmekte kullanlan ekliktik yap dnllk eki –ся edilgen at anlamn vermekte kullanlan en nemli morfolojik yapdr. –ся sonekinin kkenine indiimizde, bildirme durumunda (винительный падеж) ekimlenmi dnl zamir olduunu grmekteyiz.24 Eski Rusada bu zamir ada Rusada olduu gibi fiilin ayrlmaz bir paras deildir ve fiilden ayr olarak kullanlabilmektedir. Elbette eski Rusada da –с sonekinin kesinlikle
“смеяться”...). Eski Rusada kiinin manevi durumunu ifade eden baz fillerde de Gorkova K.V., Haburgaev G.A., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Vsaya kola, Moskova, 1981, Sistema spryagaemh form v drevnerusskom yazke, form buduih vremen, s.315 .
Pamir Dietrich, Aye, Eski Rusa Dilbilgisi, Multilingual, stanbul, 2001, Eski Rusada Eylemler, Eylemlerde at, s.125 .
ekliktik yap dnllk eki ynelme durumunda ekimlenerek (дательный падеж)
–си eklinde kullanlmaktadr (жалити си “скорбеть”) .
Etken atnn edilgen atdan farkn gstermek iin, zne + yklem + nesne eklindeki forml kullanabiliriz.25 Bu yapda yklem geili bir fiille yaplmaktadr ve bu yapyla etken at ortaya kmaktadr. Tam tersi durumda da edilgen yap elde edilmektedir (ученик читает книгу; книга читается учеником). Edilgen yapnn tek fark znenin hareketi gerekletirmemesi, fakat hareketten etkilenmesidir .
1.7. Eski Rusada Ortalar Kategorisi (Причастиe) Eski Rusada ada Rusada da olduu gibi ortalar (причастия) imdiki ve gemi zamanda etken (действительный) ve edilgen (страдательный) olmak zere iki gruba ayrlarak incelenmektedir. ada Rusadan farkl olarak Eski Rusada ortalar sadece uzun ortalar deil ayn zamanda ksa ortalar olarak kullanlmaktadr .
1.7.1. Ksa Etken Orta (Краткое Действительное Причастие) Eski Rusa yaztlarda Ksa etken ortacn kullanm genellikle fiil eklinde yaygn olarak grlmektedir.26 Ksa etken ortalarn imdiki zaman ve gemi zaman ekimleri farkllk gstermektedir. Aada ksa etken ortacn imdiki zaman ve gemi zaman ekimleri ayr ayr gsterilmitir .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.210 .
Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974, Glagol i Ego storiya, s.202 .
Eski Rusada imdiki zaman ksa etken orta -уч-, -юч-, -ач-, -яч- sonekleri yardmyla yaplmaktadr. Bu ekler yalnzca yaln hal, tekil ahs, erkek ve orta cinste kullanlmamaktadr. imdiki zaman ksa etken ortalar Eski Rusada kk ve kk erkek, orta ve dii cins isimler gibi ekimlenmektedir .
Eski Rusada gemi zaman ksa etken ortalar -ъш-, -вьш- sonekleri yardmyla yaplmaktadr. Bu ekler yalnzca yaln hal, tekil ahs, erkek ve orta cinste kullanlmamaktadr. Gemi zaman ksa etken ortalar Eski Rusada kk ve kk erkek, orta ve dii cins isimler gibi ekimlenmektedir .
Eski Rusada imdiki zaman ksa edilgen orta -м- sonekiyle yaplmaktadr .
imdiki zaman ksa edilgen ortalar kk ve kk isimler gibi cinse, sayya ve durumuna gre ekimlenmektedirler .
Eski Rusada gemi zaman ksa edilgen orta -н- veya -т- sonekiyle yaplmaktadr. Gemi zaman ksa edilgen ortalar kk ve kk isimler gibi cinse, sayya ve durumuna gre ekimlenmektedirler .
Eski Rusada imdiki zaman uzun etken orta, ksa etken orta imdiki zaman kkne erkek ve orta cins iin –и, dii cins iin –ия soneklerinin getirilmesiyle yaplmaktadr. imdiki zaman uzun etken orta belirttikleri ismin cinsine, saysna ve durumuna gre ekimlenmektedirler .
Eski Rusada gemi zaman uzun etken orta, ksa etken orta gemi zaman kkne erkek cins iin –ыи, orta cins iin –ее, dii cins iin –ия soneklerinin getirilmesiyle yaplmaktadr. Gemi zaman uzun etken orta belirttikleri ismin cinsine, saysna ve durumuna gre ekimlenmektedirler .
1.7.4. Uzun Edilgen Orta (Полное Страдательное Причастие)
Eski Rusada imdiki zaman uzun edilgen orta, ksa edilgen orta imdiki zaman kkne sfat eki olan erkek cins iin –ыи, orta cins iin –ое, dii cins iin – ая soneklerinin getirilmesiyle yaplmaktadr .
Eski Rusada gemi zaman uzun edilgen orta, ksa edilgen orta gemi zaman kkne sfat eki olan erkek cins iin –и, orta cins iin –е, dii cins iin –я soneklerinin getirilmesiyle yaplmaktadr. Burada dikkat edilmesi gereken nemli bir husus vardr. Zaman ierisinde fiillerden tretilen sfatlardan etkilenilerek gemi zaman uzun edilgen orta kkne –нн eki eklenmitir (посланный, сработанный) .
1.8. Eski Rusada Ula Kategorisi (Деепричастие) Eski Rusada ksa etken ortalar ulalarn ortaya k noktasdr. imdiki ve gemi zaman ksa etken ortalarn zaman iinde sfat ilemlerini yitirmesi ve daha ok bir yklem grevi edinmeye balamasnn sonucunda ulalar ortaya kmtr.27 Pamir Dietrich, Aye, Eski Rusa Dilbilgisi, Multilingual, stanbul, 2001, Eski Rusada Eylemler, Ulalarn ortaya k, s.137 .
Ulalar ikinci dereceden yklem grevi stlenerek temel ykleme eklenmiler, fakat zamana gre deiim gstermemilerdir. Ulalar sfat grevi de stlendikleri iin belirttikleri isimle uyum iinde ekimlenmektedirler .
Ulalar hem bitmilik hem de bitmemilik fiilleriyle kullanlabilmektedir .
imdiki zaman ekimlerinde bitmemilik fiilleri kullanlrken gemi zaman ekimlerinde bitmilik ekimleri kullanlmaktadr. imdiki zamanda ula ekleri erkek cins iin -я, dii cins iin –чи’dir. Gemi zaman ekleri ise erkek cins iin -в dii cins iin –евши’dir .
nceleme yapmak zere setiimiz XII yzyla ait “Gemi Yllarn Hikyesi” («Повесть Временных Лет») isimli el yazmasnda geen, hem Eski Rusada hem de ada Rusada ska kullanlan 100 adet fiilin incelemesini, oluturduumuz tablo zerinde yapacaz. Bu tabloda Eski Rusa ve ada Rusa fiillerin arasndaki anlamsal farkllklarn yan sra, morfolojik deiimler, kullanm farkllklar ve bu kkenden treyerek gnmzde halen varln srdrmekte olan isim, sfat ve zarflar gstereceiz .
“Gemi Yllarn Hikyesi” adl el yazmasnda geen 100 adet fiilin incelemesi
1. ЕСТЬ ПОШЛА (E.R.) – ПОШЛА (.R.)
…ПОВСТЬ ВРЕМЕННЫХЪ ЛТ ЧЕРНОРИЗЦА ФЕДОСЬЕВА
МАНАСТЫРЯ ПЕЧЕРЬСКАГО, ОТКУДУ ЕСТЬ ПОШЛА РУСКАЯ
...ПОВЕСТЬ О МИНУВШИХ ГОДАХ ЧЕРНОРИЗЦА ФЕОДОСЬЕВА
МОНАСТЫРЯ ПЕЧЕРСКОГО, ОТКУДА ПОШЛА РУССКАЯ
ЗЕМЛЯ...(.R.) ЕСТЬ ПОШЛА fiili Eski Rusa (E.R.)’da БЫТИ yardmc fiili ve ПОИТИ fiilinden treyerek elde edilmi gemi zaman ortacyla yaplm Bitmilik Zamannda (перфект), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. ada Rusa (.R.)’ya evirisinde ise БЫТИ yardmc fiili atlp, ПОИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ПОЙТИ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Eski Rusadan ada Rusaya geite drt farkl ekilde kullanlan Gemi Zaman tek bir Gemi Zamana indirgenmitir. Bu nedenle gnmzde Bitmilik Zamannn bu ekildeki kullanmna rastlamamz mmkn deildir..R. cmlede hareketin bitmiliini gsterebilmek iin bitmilik eylemi kullanlmtr. Bu yapsal deiim esnasnda herhangi bir anlam kayb olmamtr .2. ЕСТЬ ПОЧАЛЪ КНЯЖИТИ (E.R.) – СТАЛ КНЯЖИТЬ (.R.) Ъ …И ХТО В НЕЙ ЕСТЬ ПОЧАЛЪ ПРВЕ КНЯЖИТИ…(E.R.) …КТО В НЕЙ СТАЛ ПЕРВЫМ КНЯЖИТЬ...(.R.) ЕСТЬ ПОЧАЛЪ КНЯЖИТИ E.R.’da imdiki zaman ekimli БЫТИ yardmc fiili, ПОЧТИ fiilinden treyerek gemi zamanda ekimlenmi orta ve gerekletirilen eylemi belirten mastar halinde kullanlm fiille yaplm Bitmilik Zamannda (перфект), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde yardmc fiille kurulan yap kullanlm ve ПОЧТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan СТАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenmi ve ardndan yine gerekletirilen eylemi belirten fiil mastar halinde kullanlarak Birleik Fiil Yklemi oluturulmutur. E.R .
ПОЧТИ fiiline gnmzde rastlamamz artk mmkn deildir. Bu fiil kknden treyen herhangi baka bir kelime de.R.’da varln srdrmemektedir. ПОЧТИ fiilinin gnmzdeki karl НАЧАТЬ, СТАТЬ, СОБИРАТЬ gibi birbirinin eanlamls olan fiillerdir .
3. СТАЛА ЕСТЬ (E.R.) – ВОЗНИКЛА (.R.) …И ОТКУДУ РУСКАЯ ЗЕМЛЯ СТАЛА ЕСТЬ…(E.R.) …И ОТКУДА ВОЗНИКЛА РУССКАЯ ЗЕМЛЯ... (.R.) СТАЛА ЕСТЬ E.R.’da БЫТИ yardmc fiili ve СТАТИ fiilinden treyerek elde edilmi gemi zaman ortacyla yaplm Bitmilik Zamannda (перфект), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise E.R. cmledeki yardmc fiille elde edilen fiil anlamn tek bana karlayabilecek olan ВОЗНИКАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr .
Cmleler arasnda gramer yapsnn deimesinden kaynaklanan herhangi bir anlam kayb yoktur .
4. ИСХОДИТЬ (E.R.) – ВЫТЕКАЕТ (.R.)
…ДРУГАЯ ЖЕ ЕФИОПЬЯ ИЗ НЕЯЖЕ ИСХОДИТЬ РКА
ЕФИОПЬСКАА ЧЕРМЬНА…(E.R.)…И ДРУГАЯ ЭФИОПИЯ ИЗ КОТОРОЙ ВЫТЕКАЕТ РЕКА
КРАСНАЯ ЭФИОПСКАЯ...(.R.) ИСХОДИТЬ fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde anlam glendirmek iin E.R. cmledeki ИСХОДИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ВЫТЕКАТЬ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Bu fiil seilerek cmlenin znesi olan “nehir”in gerekletirdii “akmak, dklmek, kmak” eylemi tam olarak ifade edilmitir. Gnmzde E.R. cmledeki ИСХОДИТИ fiiline ИСХОДИТЬ eklinde hala rastlamamz mmkndr. Fakat bu cmledeki anlam karlayacak olan herhangi benzer bir anlama artk sahip deildir .5. ЗЪВЕМУЮ (E.R.) – НАЗЫВАЕМАЯ (.R.) Ъ
…ОСТРОВЫ ПАКЫ: САРДАНИЮ, КРИТЪ, КУПРЪ И РКУ
ГИОНУ, ЗЪВЕМУЮ НИЛУ…(E.R.)…ОСТРОВА НЕКИЕ: САРДИНИЯ, КРИТ, КИПР И РЕКА ГЕОНА,
НАЗЫВАЕМАЯ НИЛ...(.R.) ЗЪВЕМУЮ E.R.’da dii cins, tekil ahs, belirtme halinde ekimlenerek kullanlm imdiki Zaman Ksa Edilgen Ortatr (краткое страдательное причастие настоящего времени)..R.’ya evirisinde ise ЗЪВАТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan НАЗЫВАТЬ fiili imdiki Zaman Edilgen Ortac (страдательное причастие настоящего времени) olarak kullanlmtr. ЗЪВАТИ fiiline gnmzde ЗВАТЬ eklinde rastlamamz mmkndr. Fakat bu cmlede “ad verilen, adlandrlan, …diye sylenen / arlan” anlamn verebilmek iin ЗВАТЬ fiilini kullanamamaktayz. Bu nedenle bu anlam tam olarak karlayan НАЗЫВАТЬ fiilinin kullanm tercih edilmitir. E.R. cmledeki ЗЪВАТИ fiil kknden treyerek elde edilmi baz isim ve fiillere.R.’da rastlamamz mmkndr. rnein; ЗВАНИЕ, ЗОВ isimleri ve ЗВАНЫЙ sfat halen.R.’da varln srdrmektedir .6. НАРЕЧЕТ С (E.R.) – ИМЕНУЕМАЯ (.R.) …ПЕЛЕНИЯ, ЯЖЕ И ПОЛОПОНИСЪ НАРЕЧЕТ С…(E.R.) …ПЕЛЕНИЯ, ИМЕНУЕМАЯ ТАКЖЕ ПЕЛОПОННЕС...(.R.) НАРЕЧЕТ С E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise НАРЕШИ С fiilinin gnmzdeki karl olan ИМЕНОВАТЬ fiili E.R.’dan farkl olarak,.R.cmle yapsna daha uygun olmas amacyla imdiki Zaman Edilgen Ortac eklinde kullanlmtr .
E.R. cmlede kullanlan НАРЕШИ С fiilinin.R.’da karl НАЗЫВАТЬ fiilidir. Bu fiilin e anlamls olan НАРЕЧЬ fiili ise НАЗЫВАТЬ fiiline gre daha nadir kullanlmaktadr. E.R. metinlerde НАРЕШИ С fiilinin.R.’ya evirisinde ИМЕНОВАТЬ fiili dnda НАЗЫВАТЬ fiiline de olduka sk rastlamaktayz. Bu iki fiil birbirinin e anlamls olduu iin anlam bakmndan herhangi bir farkllk sz konusu deildir. НАРЕШИ С fiil kknden treyen НАЗВАНИЕ ismi de.R.’da halen varln srdrmektedir .
7. ИМАТЬ (E.R.) – ДОСТАЛИСЬ (.R.) …ИМАТЬ ЖЕ И ОСТРОВЫ: ВРИТАНИЮ, СИКЕЛИЮ, ЕВИЮ, РОДОНА, ХИОНА…(E.R.)
…ДОСТАЛИСЬ И ОСТРОВА: БРИТАНИЯ, СИЦИЛИЯ, ЭВБЕЯ,
РОДОС, ХИОС...(.R.) ИМАТЬ fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise cmledeki anlam kuvvetlendirmek ve ИМАТИ fiilinin gnmzdeki farkl kullanmlarndan birini gstermek iin daha belirleyici olan ДОСТАТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Fiil ekimleri arasndaki zaman ve ahs fark dikkat ekmektedir. Bu farkn temel sebebi.R.’ya evirisinde edilgen bir yap kullanlmasndan kaynaklanmaktadr. Cmleler arasndaki bu gramer fark anlam asndan bir fark yaratmamaktadr .8. РЕКЩЕ (E.R.) – ТО ЕСТЬ (.R.) …КАВЬКАСИЙСКЫЯ ГОРЫ, РЕКШЕ УГОРЬСКЫЯ…(E.R.) …КАВКАЗСКИЕ ГОРЫ, ТО ЕСТЬ ВЕНГЕРСКИЕ...(.R.) РЕКЩЕ fiili E.R.’da oul ahs, belirtme halinde ekimlenmi olan Gemi Zaman Ksa Etken Ortacdr (краткое действительное причастие прошедшего времени)..R.’ya evirisinde ise РЕЩИ fiilinden tretilen ortacn Balaca (союз) dnt grlmektedir. Bu dnmdeki ama yalnzca cmledeki anlamn daha doru ifade edilmesini salamaktr. РЕЩИ fiili “говорить, сказать (konumak, sylemek)” anlamndayken.R.’ya evirisinde anlam glendirmek iin “–то есть (yani)” balac kullanlmtr. Cmleler arasndaki bu gramer fark anlamda herhangi bir bozulmaya neden olmamtr. РЕЩИ fiil kknden treyen РЕЧЬ, РЕЧЕНИЕ isimleri ve РЕЧЕВОЙ sfat.R.’da halen varln srdrmektedir .
9. РЕКЩЕ (E.R.) – СКАЖЕМ (.R.) …И ОТТУДА, РЕКШЕ, ДОЖЕ И ДО ДНЕПРА…(E.R.) …И ОТТУДА, СКАЖЕМ, ДО САМОГО ДНЕПРА...(.R.) РЕКЩЕ fiili E.R.’da oul ahs, belirtme halinde ekimlenmi olan Gemi Zaman Ksa Etken Ortacdr (краткое действительное причастие прошедшего времени)..R.’ya evirisinde ise РЕЩИ fiilinin gnmzdeki karl olan СКАЗАТЬ fiili imdiki Zamanda, birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. ve.R. cmlelerde gramer yapsndaki farkllk (orta - fiil) dikkati ekmektedir. E.R.da orta kullanlrken.R.da fiil kullanlmtr, ancak.R.da kullanlan ve imdiki zamanda ekimlenen СКАЖЕМ fiilinin bu cmledeki anlam ‘-diyebiliriz ki’dir. Yapsal olarak farkllk gstermelerine ramen anlam asndan birbirlerine e deerdirler .
10. ИДЕТЬ (E.R.) – ТЕЧЕТ (.R.) …ВОЛГА, ИЖЕ ИДЕТЬ НА ВЪСТОКЪ…(E.R.) …ВОЛГА, КОТОРАЯ ТЕЧЕТ НА ВОСТОК...(.R.) ИДЕТЬ fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise bu cmledeki “akmak” eylemini tam olarak ifade edemeyen ИДТИ fiili, eylemi tam olarak belirtecek olan ТЕЧЬ fiili ile deitirilmi ve yine imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R .
cmledeki ИДТИ fiili.R.’da halen ayn ekilde kullanlmaktadr. Bu fiil.R.’da da E.R.’da olduu gibi kendi anlam dnda pek ok mecazi anlamda kullanlmaktadr. Fakat gnmzde “nehrin akmas” eylemi ИДТИ fiilinin kullanlabilecei mecazi anlamlardan birisi deildir .
11. СДИТЬ (E.R.) – ОБИТАЕТ (.R.) …ВЪ АФЕТОВИ ЖЕ ЧАСТИ СДИТЬ РУСЬ…(E.R.) …РУСЬ ОБИТАЕТ В ИАФЕТОВОЙ ЖЕ ЧАСТИ...(.R.) СДИТЬ fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СДТИ fiilinin bu cmleye katt “yaamak, ikamet etmek” eylemini tam olarak ifade eden ОБИТАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. cmlede kullanlan СДТИ fiili temel olarak yalnzca “oturmak” eylemini ifade etmektedir. Bu nedenle bu cmlenin.R.’ya evirisinde СДТИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan СИДЕТЬ fiilini kullanamamaktayz. Bu durumda cmledeki anlam tam olarak ifade edecek olan ОБИТАТЬ fiilinin kullanlmas tercih edilmitir. СДТИ fiil kknden treyen СИДЕНЬЕ ismi ve СИДЯЧИЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .
12. ПРИСДЯТЬ (E.R.) – СИДЯТ (.R.) …И ЧЮДЬ ПРИСДЯТЬ К МОРЮ ВЯРЯСКОМУ…(E.R.) …И ЧУДЬ СИДЯТ БЛИЗ МОРЯ ВАРЯЖСКОГО...(.R.) ПРИСДЯТЬ fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R.’da “denize yakn yaamak, ikamet etmek” anlamn vermek iin kullanlan – при neki,.R.’ya evrilirken kaldrlm, onun yerine “yakn olma” anlamn verecek olan “близ” yer zarf (наречие места) ПРИСДТИ fiilinin gnmzdeki karl olan СИДЕТЬ fiili ile kullanlmtr. Zaman ve ahs ekimlerinde herhangi bir deiiklik olmamtr. ПРИСДТИ fiiline gnmzde ПРИСАЖИВАТЬСЯ / ПРИСЕСТЬ eklinde rastlamamz mmkndr. Fakat bu cmledeki anlam tam olarak karlayamad iin.R.’ya evirisinde kullanlmamtr..R.’da bu fiil kknden treyen ПРИСЕСТ ismi de halen varln srdrmektedir .
13. СЪСДЯТ С (E.R.) – СОСЕДСТВУЮТ (.R.) Ъ...И СЪСДЯТ С СЪ ПЛЕМЕНЕМ ХАМОВОМЪ…(E.R.)...И СОСЕДСТВУЮТ С ХАМОВЫМ ПЛЕМЕНЕМ...(.R.) СЪСДЯТ С fiili E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. СЪСДАТИ С fiili E.R.’da “beraber oturmak, yaamak” anlamn ifade etmektedir .
.R.’ya evirisinde ise fiil kknn ayn kaldn yalnzca –ся dnllk ekinin kullanlmadn grmekteyiz. СЪСДАТИ С fiilinin gnmzdeki karl olan СОСЕДСТВОВАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’da bu fiilin –ся dnllk ekiyle kullanm ekline rastlamamz artk mmkn deildir .
14. РOЗДЛИВШЕ (E.R.) – РАЗДЕЛИВ (.R.)...СИМЪ ЖЕ, И ХАМЪ И АФЕТЪ, РOЗДЛИВШЕ ЗЕМЛЮ…(E.R.)...СИМ ЖЕ, И ХАМ И ИАФЕТ, РАЗДЕЛИВ ЗЕМЛЮ...(.R.) РOЗДЛИВШЕ E.R.’da yaln hal, oul ahsta ekimlenmi Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени) olarak kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise fiil kknn ayn olduu, sadece ula ekinin deitii grlmektedir. Cmlenin.R.’ya evirisinde gemi zaman ula ekinin –в eki olduu grlmektedir..R.’da E.R.’dan farkl olarak ulalar sayya, cinse yada duruma gre ekime uramadklar iin E.R.’da karmza kan –ше oul ula ekini.R.’da grmemiz mmkn deildir. РOЗДЛЯТИ fiil kknden treyerek.R.’da halen varln srdrmekte olan isim, sfat ve zarflar da bulunmaktadr. Bunlar;
РАЗДЕЛИТЕЛЬ, РАЗДЕЛИМОСТЬ, РАЗДЕЛЕНИЕ, РАЗДЕЛ isimleri;
РАЗДЕЛЬНЫЙ, РАЗДЕЛИТЕЛЬНЫЙ sfatlar ve РАЗДЕЛЬНО zarfdr .
15. МЕТАВШЕ (E.R.) – БРОСИВ (.R.)...И ЖРЕБИИ МЕТАВШЕ…(E.R.)...И БРОСИВ ЖРЕБИЙ...(.R.) МЕТАВШЕ fiili E.R.’da yaln durum, oul ahsta ekimlenmi Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени) olarak kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise МЕТАТИ fiilinin E.R.’da e anlamls olan БРОСАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan БРОСАТЬ fiili yine Gemi Zaman Ulac olarak kullanlmtr. Bir nceki cmlede de bahsettiimiz gibi ulalar arasndaki tek fark E.R. ulalarda kullanlan –ше oul ekinin.R.’da olmaydr. МЕТАТИ fiili gnmzde halen МЕТАТЬ eklinde ayn anlamda kullanlmaktadr. Bu cmlenin evirisinde ise fiilin e anlamls olan БРОСАТЬ fiilinin kullanlmasnn temel sebebi, zaman iinde bu kullanmn kalplaarak “бросать жребий” (yaz tura atmak) anlamn ifade etmesidir. Gnmzde bu anlamda МЕТАТЬ fiilinin kullanmna rastlamamz mmkn deildir. Bu fiil kknden treyerek elde edilmi olan МЕТАНИЕ, МЕТАТЕЛЬ isimleri ve МЕТАТЕЛЬНЫЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .
16. ПЕРЕСТУПАТИ (E.R.) – ВСТУПАТЬ (.R.)...НЕ ПЕРЕСТУПАТИ НИКОМУЖЕ ВЪ ЖРЕБИЙ БРАТЕНЬ…(E.R.)...ЧТОБЫ НЕ ВСТУПАТЬ НИКОМУ В УДЕЛ БРАТА...(.R.) ПЕРЕСТУПАТИ E.R.’da yan cmlenin Mastar eklinde kullanlm aklayc fiilidir..R.’ya evirisinde ise nek deitirilmi fakat fiil kk ayn kalarak yine Mastar eklinde kullanlmtr. Bu yan cmlede mastar kullanlmasnn sebebi “frsat vermemek iin” anlamn cmleye katmaktr. Fakat.R.’da bu anlam yalnzca fiilin mastar ekliyle vermemiz mmkn deildir. Bu nedenle.R. evirisinde bu anlam tam olarak verebilmek iin чтобы balac (союз) cmleye eklenmitir. E.R .
cmledeki ПЕРЕСТУПАТИ fiiline gnmzde ПЕРЕСТУПАТЬ eklinde hala rastlamamz mmkndr. Fakat gnmzde bu fiil E.R.’da olduundan ok farkl bir anlam edinmi olduu iin (…dan admlayarak gemek) bu cmlenin evirisinde kullanlmas mmkn deildir .
17. ЖИВЯХУ (E.R.) – ЖИЛИ (.R.)...И ЖИВЯХУ КОЖДО ВЪ СВОЕЙ ЧАСТИ…(E.R.)...ЖИЛИ КАЖДЫЙ В СВОЙ ЧАСТИ...(.R.) ЖИВЯХУ fiili E.R.’da Bitmemilik Zamannda (имперфект), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ЖИВОВАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ЖИТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .
ЖИВОВАТИ fiilinin fiil yapm ekinde.R.’ya geite deiiklik yaanmtr. E.R. fiilde fiil yapm eki –овати iken.R.’ya geite –ова ekini yitirerek –ить fiil yapm ekine dnmtr. Fiil yapm ekindeki bu deiiklik gnmzde ЖИТЬ fiilinin ahslara gre ekiminde karmza kmaktadr. Fiilin mastar hali deimemesine ramen ahs ekimlerine uram hali E.R.’da olduu gibi kalmtr (живу, живёшь, живёт, живём, живёте, живут). Cmledeki znenin tekil isim olmasna ramen yklemin oul ahsta ekimlendiini grmekteyiz. E.R.’da olduu gibi.R.’da da “каждый” (herkes) ismi gramer yaps olarak tekillik ifade etmesine ramen bu cmlenin znesi birden fazla kii olduu iin oul ahsta ekimlenmitir .
БЫСТЪ fiili E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc ikil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise БЫТИ fiilinin bu cmleye verdii “olmak, meydana gelmek” anlamn tam olarak verebilmek iin ПРОИЗОЙТИ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr .
Topluluk ismini belirten fiilin nc oul ahsta ekimlenmesi gerekmekteyken bu cmledeki ekim yanl kullanlmtr .
19. УМНОЖИВШИМ С (E.R.) – УМНОЖИЛИСЬ (.R.)...И УМНОЖИВШИМ С ЧЕЛОВКОМ НА ЗЕМЛИ…(E.R.)...И УМНОЖИЛИСЬ ЛЮДИ НА ЗЕМЛЕ...(.R.) УМНОЖИВШИМ С fiili E.R.’da Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени) olarak ara hali, erkek cins, tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evrisinde ise УМНОЖАТИ С fiilinin gnmzdeki karl olan УМНОЖАТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Fiilin niteledii isim ayn anlamda fakat farkl formlarda belirtildii iin tekil oul ahs kargaas bu cmlede de karmza kmaktadr. Nitelenen isim “человек” (“insan”) E.R.’da tekil olarak kullanlm ve fiilde tekil ahsta ekimlenmitir Ayn anlamda.R.’da ise bu ismin oul formu olan “люди” (“insanlar”) isminin kullanm tercih edilmi ve bu nedenle fiil oul ahsta ekimlenmitir. Cmleler arasndaki bu tekil – oul farkll herhangi bir anlam kaybna neden olmamtr. УМНОЖАТИ С fiil kknden treyerek elde edilmi olan УМНОЖЕНИЕ ismi ve УМНОЖАЮЩИЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .
20. ПОМЫСЛИША СОЗДАТИ (E.R.) – ЗАМЫСЛИЛИ СОЗДАТЬ (.R.)...И ПОМЫСЛИША СОЗДАТИ СТОЛПЪ ДО НЕБЕСИ…(E.R.)...ОНИ ЗАМЫСЛИЛИ СОЗДАТЬ СТОЛП ДО НЕБА...(.R.) ПОМЫСЛИША СОЗДАТИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenen fiil ve gereklemesi istenilen eylemi belirten mastardan oluan Birleik Eylem Yklemidir (составное глагольное сказуемое)..R.’ya evirisinde ilk fiilin neki deitirilerek cmlenin anlamna daha uygun olan ЗАМЫСЛИТЬ (tasarlamak, planlamak) fiili, Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm ve yine mastar yardmyla Birleik Eylem Yklemi oluturulmutur .
СЪБРАВШЕ С ЗДАТИ E.R.’da yaln durum, oul ahsta ekimlenmi Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени) ve Mastardan (инфинитив) olumu bir yklemdir. E.R.’da ula olarak ekimlenen СЪБРАТИ С fiili.R.’ya evrilirken farkl bir gramer yaps edinerek Gemi Zaman, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .
Cmleler arasnda fiillerin gramer farkllna ramen anlam bakmndan herhangi bir farkllk yoktur. E.R. cmlede fiil “toplanarak” anlamn ifade etmiken.R.’da “toplandlar” anlam ifade edilmitir. kinci fiil ЗДАТИ E.R.’da mastar olarak kullanlmtr. Bu fiilin.R. karl olan СТРОИТЬ fiilide yine mastar eklinde kullanlm ve Birleik Eylem Yklemi oluturulmutur. Gnmzde ЗДАТИ (ЗИДАТИ, ЗЬДАТИ) fiilinin kullanmna rastlamamz mmkn deildir Yalnzca bu fiil kknden tretilmi olan ЗДАНИЕ kelimesi.R.’da halen varln srdrmektedir .
22. СВРШЕНЪ БЫСТЬ (E.R.) – ЗАВЕРШЕН БЫЛ (.R.) Ъ...ЗДАША СТОЛПЪ ЗА 40 ЛТ И НЕ СВРШЕНЪ БЫСТЬ…(E.R.)
...СТРОИЛИ СТОЛП ТОТ СОРОК ЛЕТ И НЕ БЫЛ
ЗАВЕРШЕН...(.R.) СВРШЕНЪ БЫСТЬ E.R.’da gemi zamanda ekimlenmi Ksa Edilgen Orta (краткое страдательное причастие прошедшего времени) ve Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenmi olan fiilden olumu bir yklemdir. Cmlelerdeki bu farkl gramer yaps bize.R.’da olduu gibi E.R.’da da ksa sfat yardmyla elde edilen sfat eylemini vermektedir. Cmlenin.R.’ya evirisinde СВРШИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ЗАВЕРШАТЬ fiilinden tretilen sfat, Gemi Zamanda, erkek cins, tekil ahsta Sfat Eylemi olarak kullanlmtr. СВРШИТИ fiilinin gnmzdeki direk karl СОВЕРШАТЬ fiilidir. Bu fiil kknden treyerek elde edilmi olan СОВЕРШЕНИЕ, СОВЕРШЕННОЛЕТИЕ isimleri, СОВЕРШЕННОЛЕТНИЙ sfat ve СОВЕРШЕННО zarf da.R.’da halen varln srdrmektedir .23. СНИДЕ ВИДТЬ (E.R.) – СОШЕЛ ВИДЕТЬ (.R.)...И СНИДЕ ГОСПОДЬ БОГЪ ВИДТЬ ГОРОД…(E.R.)...И ГОСПОДЬ БОГ СОШЕЛ ВИДЕТЬ ГОРОД...(.R.) СНИДЕ fiili E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. Yaplacak eylemi gsteren ikinci fiil ise bir zaman karkl yaratarak imdiki Zamanda (настояшее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Ayn cmlede iki farkl zaman kullanlmasnn temel sebebini gerekletirilecek olan eylemin genel bir anlatm verebilmesi iin imdiki Zamanda ekimlenmi olmasyla aklayabiliriz..R.’ya evirisinde bu zaman karkln ortadan kaldrmak iin СНИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan СОЙТИ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta kullanlrken ikinci fiil ekimsiz olarak, Mastar eklinde kullanlm ve Birleik Eylem Yklemi oluturulmutur. R.’da seilen cmle yaps daha doru bir anlama ve dil bilgisel yapya sahiptir. E.R. cmlede kullanlan СНИТИ fiiline gnmzde bu ekliyle rastlamamz artk mmkn deildir .
24. СМСИ (E.R.) – СМЕШАЛ (.R.)...И СМСИ БОГЪ ЯЗЫКЫ И РАЗДЛИ НА 70 И НА ДВА ЯЗЫКА…(E.R.)...И БОГ СМЕШАЛ НАРОДЫ И РАЗДЕЛИЛ НА 72 НАРОДА...(.R.) СМСИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СМСИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan СМЕШАТЬ fiili yine Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. СМСИТИ fiil СМЕШАННОСТЬ, СМЕШЕНИЕ, kknden tretilmi olan СМЕШИВАЕМОСТЬ, СМЕШИВАНИЕ, СМЕСИТЕЛЬ, СМЕСЬ isimleri ve СМЕШАННЫЙ sfat da.R.’da varln srdrmektedir .
25. ХРАНИМЪ (E.R.) – СОХРАНЯЮТСЯ (.R.) Ъ...ВЪ ЛТА МНОГА ХРАНИМЪ ОСТАНОКЪ…(E.R.)...И МНОГО ЛЕТ СОХРАНЯЮТСЯ ЭТИ ОСТАТКИ...(.R.) ХРАНИМЪ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ХРАНИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ХРАНИТЬ fiilinin e anlamls СOХРАНИТЬ fiili –ся dnllk eki alarak imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Fiiller arasndaki ahs fark cmlenin znesinin farkl kullanlmasndan kaynaklanmaktadr .
E.R.’da ‘biz’ gizli znesi eylemi gerekletirirken,.R.’ya evirisinde eylemi gerekletiren kii deil gerekletirilen eylem n plana kartlarak dnl fiil kullanlm ve bu ekilde fiilin znesiz kullanm ekli elde edilmitir (безличная форма). Cmleler arasndaki bu gramer yaps farkll anlamda herhangi bir bozulmaya sebep olmamtr. ХРАНИТИ fiil kknden treyen ХРАНЕНИЕ, ХРАНИЛИЩЕ, ХРАНИТЕЛЬ isimleri de gnmzde halen varln srdrmektedir .
26. СУТЬ (E.R.) – ЕСТЬ (.R.)...ОТ ПЛЕМЕНИ ЖЕ АФЕТОВА, НАРЦАЕМИ НОРЦИ, ИЖЕ СУТЬ СЛОВЕН…(E.R.)...ОТ ПЛЕМЕНИ ИАФЕТА — ТАК НАЗЫВАЕМЫЕ НОРИКИ, КОТОРЫЕ И ЕСТЬ СЛАВЯНЕ...(.R.) СУТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise БЫТИ fiilinin gnmzdeki karl olan БЫТЬ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Her iki cmlede de БЫТЬ fiili “gelmek, ortaya kmak” anlamn yanstmaktadr. Cmleler arasnda tekil – oul ahs farkll dikkat ekmektedir. Bu farklln nedeni E.R .
cmlede znenin milliyet belirten bir topluluk ismi olmasndan kaynaklanmaktadr. E.R.’da topluluk isimleri genellikle oul ahsta ekimlenmektedir..R.’da ise topluluk isimleri yalnzca tekil ahsta ekimlenmektedir .
27. НАРЕКОША С (E.R.) – НАЗВАЛИСЬ (.R.) …А ДРУЗИИ ЧЕС НАРЕКОША С …(E.R.) …А ДРУГИЕ НАЗВАЛИСЬ ЧЕХИ...(.R.) НАРЕКОША С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise НАРЕКАТИ С fiilinin gnmzdeki karl olan НАЗВАТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’da bu fiilin eski formu olan НАРЕКАТИ С ekline ve bu fiilden treyen herhangi baka bir isme artk rastlamamz mmkn deildir .
28. ПРОЗВАША С (E.R.) – НАЗВАЛИСЬ (.R.)
…ОТ ТХЪ СЛОВЕНЪ РАЗИДОША С ПО ЗЕМЬЛИ И ПРОЗВАША
С ИМЕНЫ СВОИМИ…(E.R.)…И ТЕ СЛАВЯНЕ РАЗОШЛИСЬ ПО ЗЕМЛЕ И НАЗВАЛИСЬ
ИМЕНАМИ СВОИМИ...(.R.) ПРОЗВАША С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise ПРОЗВАТИ С fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan НАЗВАТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .29. НАШЕДШИМ (E.R.) – НАПАЛИ (.R.)
БО НА СЛОВЕНЫ НА
НАШЕДШИМ …ВОЛОХОМЪ ДУНАЙСКЫЕ…(E.R.) …КОГДА ВОЛОХИ НАПАЛИ НА ДУНАЙСКИХ СЛАВЯН...(.R.) НАШЕДШИМ E.R.’da НАШЕСТВОВАТИ fiilinden tretilen ve yalnzca isim olarak kullanlan bir kelimedir. Bu cmlede ise bu kelime fiil grevi stlenmitir..R.’ya evirisinde ise ayn gramer yapsn kullanmamz ok olas olmad iin bu ismin tretildii НАШЕСТВОВАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan НАПАДАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .НАШЕСТВОВАТИ fiiline gnmzde rastlamamz artk mmkn deildir .
Yalnzca bu fiil kknden treyen НАШЕСТВИЕ ismi.R.’da halen varln srdrmektedir .
30. СДШИМЪ (E.R.) – ПОСЕЛИЛИСЬ (.R.) Ъ …И СДШИМЪ В НИХЪ И НАСИЛЯЮЩИМЪ ИМЪ…(E.R.) …ТО ПОСЕЛИЛИСЬ СРЕДИ НИХ И ПРИТЕСНЯТЬ ИХ...(.R.) СДШИМЪ E.R.’da Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени) olarak ara hali, erkek cins, tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise СДТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ПОСЕЛИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. СДТИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan СИДЕТЬ fiilini bu cmlenin evirisinde kullanamamaktayz. E.R.’da bu fiil “yerlemek, yurtlamak” anlamn ierirken gnmzde byle bir anlama sahip deildir. Bu nedenle.R. cmlede bu cmlenin iindeki anlam yanstabilecek olan ve ayn zamanda E.R. СДТИ fiil kknden tremi bir fiil olan ПОСЕЛИТЬСЯ fiili kullanlmtr. Bu E.R. fiil kknden treyen СИДЕЛКА, СИДЕНЬ isimleri ve СИДЯЧИЙ sfat da.R.’da varln srdrmektedir .
31. ВЪТЕЧЕТЬ (E.R.) – ВПАДАЕТ (.R.) Ъ
…ИЗ НЕГО ЖЕ ОЗЕРА ПОТЕЧЕТЬ ВОЛХОВЪ И ВЪТЕЧЕТЬ ВЪ
ОЗЕРО ВЕЛИКОЕ НЕВО…(E.R.)…ИЗ ЭТОГО ЖЕ ОЗЕРА ВЫТЕКАЕТ ВОЛХОВ И ВПАДАЕТ В ОЗЕРО
ВЕЛИКОЕ НЕВО...(.R.) ВЪТЕЧЕТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. Bu fiilin neki bize “akmak” eyleminin bir yerin iine doru yapldn gstermektedir ..R.’da bu fiile bu nekle rastlanmamaktadr. Ayn eylemi karlayan ВПАДАТЬ fiili bu anlamda evirilerde sklkla kullanlmaktadr. Bu cmlenin evirisinde de ВЪТЕЧИ fiilinin bu cmledeki tek karl olabilecek olan ВПАДАТЬ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’da ayn anlamdaki ВТЕЧЬ fiiline rastlamamz mmkn deildir .
32. ВЪТЕЧЕТЬ (E.R.) – ВПАДАЮЩЕЙ (.R.) Ъ …РЧЬКЫ РАДИ, ЯЖЕ ВЪТЕЧЕТЬ ВЪ ДВИНУ…(E.R.) …ПО РЕЧКЕ, ВПАДАЮЩЕЙ В ДВИНУ...(.R.) ВЪТЕЧЕТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise bir nceki fiilde de olduu gibi ВЪТЕЧИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ВПАДАТЬ fiili, imdiki Zaman Edilgen Ortac olarak, belirtme halinde (винительный падеж) ekimlenerek kullanlmtr. Cmleler arasndaki morfolojik farkllk tamamyla farkl gramer yaplarnn kullanlmasndan kaynaklanmakta ve anlam bozan veya deitiren bir durumla karlalmamaktadr. E.R. cmlede ЯЖЕ (.R.;“КОТОРЫЙ”) belirtme zamiri kullanld iin fiil imdiki zamanda ekimlenmitir..R.’ya evirisinde ise ayn anlamdaki fiilden elde edilen ortacn kullanlmas tercih edilmitir. ВЪТЕЧИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan ТЕЧЬ fiili bu cmlenin evirisinde kullanlmamtr. nk bu cmledeki fiilin anlam yalnzca “nehrin akmas” eylemi deil, zellikle belli bir blgeye “dklmesi”dir..R.’da bu anlam verebileceimiz fiil ВПАДАТЬ fiili olduundan dolay bu cmlenin evirisinde ТЕЧЬ fiilini kullanamamaktayz .
33. Б (E.R.) – БЫЛ (.R.) …И Б ПУТЬ ИЗ ВАРЯГЪ ВЪ ГРКЫ …(E.R.) …ТУТ БЫЛ ПУТЬ ИЗ ВАРЯГ В ГРЕКИ...(.R.) Б E.R.’da Bitmemilik Zamannda (имперфект), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise БЫТИ fiilinin gnmzdeki karl olan БЫТЬ fiili Gemi Zaman, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R.’da БЫТИ fiilinin bitmemilik zamannda iki farkl ekiminin olduu unutulmamaldr .
nc tekil ahs ekimi karmza hem Б hem de БШЕ eklinde kabilmektedir. Bu nedenle zaman ekiminde herhangi bir hataya sebep olmamak iin her iki ekimde olduka iyi bilinmelidir .
34. РАЗИДЕ С (E.R.) – РАСПРОСТРАНИЛИСЬ / РАЗОШЕЛСЯ (.R.) …И ТАКО РАЗИДЕ С СЛОВЕНЕСКЪ ЯЗЫКЪ…(E.R.) …И ТАК РАСПРОСТРАНИЛИСЬ СЛАВЯНСКИЙ НАРОД...(.R.1.) …И ТАК РАЗОШЕЛСЯ СЛАВЯНСКИЙ НАРОД...(.R.2.) РАЗИДЕ С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R.’da kullanlan bu fiil “farkl yerlere gitmek, dalmak” anlamn tamaktadr..R.’ya evirisinde ise РАЗИТИ С fiilinin gnmzdeki karl olabilecek olan РАСПРОСТРАНЯТЬСЯ ve РАЗОЙТИСЬ fiilleri Gemi Zamanda ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya yaplan evirilerde ounlukla РАСПРОСТРАНЯТЬСЯ fiiline rastlanmaktadr. Bunun temel nedeni cmlenin iindeki “halkn yaylmas” anlamn en doru ekilde yanstan fiil olmasdr. РАЗИТИ С fiilinden treyen РАСХОЖДЕНИЕ ismi de.R.’da varln srdrmektedir .
35. УВИД (E.R.) – УЗНАЛ (.R.)
...ПРИШЕДШЮ ЕМУ В КОРСУНЬ, УВИД, ЯКО ИС КОРЪСУНЯ
БЛИЗЪ УСТЬЕ ДЬНПРЪСКОЕ…(E.R.)…ПРИБЫЛ В КОРСУНЬ, УЗНАЛ ОН, ЧТО НЕДАЛЕКО ОТ КОРСУНЯ
УСТЬЕ ДНЕПРА...(.R.) УВИД E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise УВИДЕТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan УЗНАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr .УВИДЕТИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan УВИДЕТЬ fiili bu cmlenin evirisinde kullanlmamtr. nk bu fiil E.R.’da “anlamak, renmek, duymak” anlamn tarken.R.’da yalnzca “grmek, tank olmak” anlamn tamaktadr. Bu cmlede ise fiil.R.’daki fiilin tad anlamdan tamamen farkldr .
36. ВЪСХОТ ПОИТИ (E.R.) – ЗАХОТЕЛ ПОЙТИ (.R.) Ъ
…И ВЪСХОТ ПОИТИ В РИМЪ, И ПРИДЕ ВЪ УСТЬЕ
ДНЕПРЪСКОЕ…(E.R.)…И ЗАХОТЕЛ ПОЙТИ В РИМ И ПРОПЛЫЛ В УСТЬЕ
ДНЕПРОВСКОЕ...(.R.) ВЪСХОТ ПОИТИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm yardmc fiil ve gerekletirilecek olan eylemi bildiren mastardan oluan Birleik Eylem Yklemidir (Составное Глагольное Сказуемое)..R.’ya evirisinde ayn kke sahip olan fiilin neki deierek Gemi Zaman, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’da ХОТЕТЬ yardmc fiilinin E.R.’daki въс nekiyle kullanmna artk rastlanlmamaktadr. Bu belirlenmi nek yerine cmlenin anlamna baklarak en uygun nekli veya neksiz fiil seilerek kullanlabilmektedir. Ayn zamanda E.R. cmlede kullanlan bu nekli fiilden treyen herhangi baka bir kelimede.R.’da varln srdrmemektedir .37. ИМАТЬ ВЪЗДВИГНУТИ (E.R.) – ВОЗДВИГНЕТ (.R.) Ъ …И ЦЕРКВИ МЬНОГЫ ИМАТ БОГЪ ВЪЗДВИГНУТИ…(E.R.) …И БОГ ВОЗДВИГНЕТ МНОГО ЦЕРКВЕЙ...(.R.) ИМАТЬ ВЪЗДВИГНУТИ E.R.’da imdiki zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenmi yardmc fiil ve eylemi bildiren mastardan oluan Birleik Eylem Yklemidir (Составное Глагольное Сказуемое). ИМАТИ fiili bu cmlede “sahip olmak” anlamn yitirerek yalnzca eylemi destekleyen yardmc fiil grevi grmektedir..R.’ya evirisinde ise ВЪЗДВИГНУТИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan ve cmledeki eylemi bildiren ВОЗДВИГНУТЬ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’da fiil, anlamn kendi iinde saklad iin herhangi baka bir yardmc eyleme gerek duyulmamtr. Yardmc eylemin.R.’da kullanlmamasndan kaynaklanan herhangi bir anlam kayb yoktur .
38. ПОМОЛИВ С (E.R.) – ПОМОЛИЛИСЯ (.R.) …И ПОСТАВИ КРЕСТЪ И ПОМОЛИВ С БОГУ…(E.R.) …И Я ПОСТАВИЛ КРЕСТ И ПОМОЛИЛСЯ БОГУ...(.R.) ПОМОЛИВ С E.R.’da erkek cins, tekil ahsta ekimlenerek kullanlm olan Gemi Zaman Ulacdr (деепричастие прошедшего времени)..R.’ya evirisinde ise ПОМОЛИТИ С fiilinin gnmzdeki karl olan ve ne morfolojik ne de anlamsal olarak herhangi bir deiime uramayan ПОМОЛИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Cmleler arasndaki ula – fiil deiimi anlam kesinlikle deitirmemektedir. E.R. cmlede, yaplan eylemlerin arda arda sralanmas nedeniyle eylemi belirtecek olan esas fiilden nceki eylemleri belirtmek iin fiillerin ula halinin kullanlmas tercih edilmitir .
.R. cmlede ise her fiil ayn zaman ve ahsta ayr ayr ekimlenerek sralamaya gidilmitir .
39. СЛЗЪ (E.R.) – СОШЕЛ (.R.) Ъ
…И СЛЗЪ СЪ ГОРЫ СЕЯ, ИДЕЖЕ ПОСЛЖЕ БЫСТЬ
КИЕВЪ…(E.R.)…И Я СОШЕЛ С ЭТОЙ ГОРЫ, ГДЕ ВПОСЛЕДСТВИИ БУДЕТ
КИЕВ...(.R.) СЛЗЪ E.R.’da yaln hal, tekil ahsta ekimlenerek kullanlm olan Gemi Zaman Ksa Etken Ortacdr (краткое действительное причастие прошедшего времени)..R.’ya evirisinde ise fiil deitirilmi, cmledeki anlam daha doru verebilecek olan, СЛЗТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan СОЙТИ fiili Gemi Zamanda, birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde СЛЕЗАТЬ fiili halen varln srdrmektedir. Fakat bu cmledeki “dadan inmek” anlamn bu fiil karlamamaktadr. Bunun yerine.R.’da artk СОЙТИ С ГОРЫ neredeyse kalplam bir ekilde kullanlmaktadr .40. СЪВЛЕКУТ С (E.R.) – РАЗДЕНУТСЯ (.R.) Ъ …И ПЕРЕЖЬГУТЬ Я ВЕЛМИ, И СЪВЛЕКУТ С …(E.R.) …И НАТОПЯТ ИХ СИЛЬНО, И РАЗДЕНУТСЯ...(.R.) СЪВЛЕКУТ С E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’da СЪВЛЕКАТИ С fiiline rastlamamz mmkn deildir. Bu fiilin yerini ayn anlamda kullanlan РАЗДЕВАТЬСЯ fiili almtr..R.’ya evirisinde РАЗДЕВАТЬСЯ fiili imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. CЪВЛЕКАТИ С fiiline.R.’da anlamsal ve yapsal adan benzeyen tek fiil ИЗВЛЕКАТЬ fiilidir. Bu fiiller ayn kke sahip olmalarna ramen, bu cmledeki “soyunmak, zerini deitirmek” anlamn ИЗВЛЕКАТЬ fiili ile kesinlikle verememekteyiz .
41. НАЧНУТЬ ХВОСТАТИ С (E.R.) – НАЧНУТ ХЛЕСТАТЬСЯ (.R.) …И НАЧНУТЬ ХВОСТАТИ С, И ТОГО СОБ ДОБЬЮТЬ…(E.R.) …И НАЧНУТ ХЛЕСТАТЬСЯ, И ДО ТОГО СЕБЯ ДОБЬЮТ...(.R.) НАЧНУТЬ ХВОСТАТИ С E.R.’da imdiki zamanda, nc tekil ahsta ekimlenmi olan yardmc eylem ve mastardan oluan Birleik Eylem Yklemidir (Составное Глагольное Сказуемое)..R.’ya evirisinde ise gramer yaps saklanarak yine yardmc fiil ve mastardan oluan Birleik Eylem Yklemi kullanlmtr. Cmleler arasnda zaman ve ahs farkll bulunmamaktadr. Yalnzca “kamlamak, vurmak” anlamnda kullanlan fiiller farkllk gstermektedir. E.R.’da kullanlan ХВОСТАТИ С fiiline.R.’da rastlamamz mmkn deildir. Bunun fiilin yerini ХЛЕСТАТЬСЯ fiili almtr. E.R.’da kullanlan fiil kknden treyen ve gnmzde halen.R.’da varln srdren tek kelime ХВОСТ kelimesi olmutur. Aralarndaki anlamsal benzerlik.R.’daki ХВОСТ kelimesi iin ok geerli bir benzerlik deildir. Yalnzca denilebilir ki;
“kamlamak, vurmak” eyleminin gerekletirilecei aracn yapld maddeyle veya ekil itibariyle bu eylemin gerekletirildii araca benzemesiyle aralarndaki anlamsal benzerlik aklanabilmektedir. Bu benzerlik dnda fiilin yanstt anlamn tayan baka bir benzerlik bu kelime iin sz konusu deildir .
42. ОРЮТЬ (E.R.) – ПАШУТ (.R.) …ИНЪ ЖЕ ЗАКОНЪ ГИЛИОМЪ: ЖЕНЫ У НИХЪ ОРЮТЬ…(E.R.) …У ГИЛИЙ ДРУГОЙ ЗАКОН: У НИХ ЖЕНЫ ПАШУТ…(.R.) ОРЮТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise “ift srmek, tarla/toprak srmek” manasnda ОРАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ПАХАТЬ fiili imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Fiiller anlam bakmndan ayn olmalarna ramen tamamen farkldrlar. ОРАТИ fiili E.R.’da “tarm ileriyle uramak” manasna gelmekteyken..R.’daki karl olan ОРАТЬ fiili “barmak, viyaklamak” anlamndadr. Grld gibi.R.’daki ОРАТЬ fiili E.R.’daki ОРАТИ fiilinden gelmemektedir .
43. ВЪЗЛЮБИ (E.R.) – ОБЛЮБОВАЛ (.R.) Ъ …ПРИДЕ КЪ ДУНАЕВИ И ВЪЗЛЮБИ МСТО…(E.R.) …ПРИШЕЛ ОН К ДУНАЮ И ОБЛЮБОВАЛ МЕСТО…(.R.) ВЪЗЛЮБИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise cmledeki anlam daha iyi yanstabilmek iin ВОЗЛЮБИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ОБЛЮБОВАТЬ fiili tercih edilmi ve Gemi Zaman, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Her iki fiilin de kk ЛЮБОВЬ szcne dayanmaktadr. E.R.’da kullanlan fiil.R.’da da ВОЗЛЮБИТЬ olarak halen varln srdrmekte, fakat olduka nadir kullanlmaktadr. bu fiilin kullanm alan gnmzde yalnzca edebiyat dili, zelliklede iir diliyle snrlandrlmtr. Ayn kkten gelen ВОЗЛЮБЛЕННЫЙ sfat da gnmze kadar saklanm, fiilin aksine aktif olarak kullanlmtr. Fakat anlam asndan bakldnda hem ВОЗЛЮБИТЬ fiili hem de ВОЗЛЮБЛЕННЫЙ sfat bu cmledeki “somut bir nesneyi gzne kestirmek, beenmek” anlamn ifade etmemekte, yalnzca canl varlklar ve insanlar arasndaki ilikiyi ifade etmektedir. Bu nedenle bu cmlenin.R.’ya evirisinde bu fiilin kullanm tercih edilmemitir .
44. ПОТРЕБИ (E.R.) – ИСТРЕБИЛ (.R.)
…БЯХУ БО ОБРИ ТЛОМЪ ВЕЛИЦ, А УМОМЪ ГОРДИ И
ПОТРЕБИ Я БОГЪ…(E.R.)…БЫЛИ ЭТИ ОБРЫ ВЕЛИКИ ТЕЛОМ, А УМОМ ГОРДЫ И БОГ
ИСТРЕБИЛ ИХ…(.R.) ПОТРЕБИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ПОТРЕБИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ИСТРЕБИТЬ fiili yine Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Bu cmlelerde fiiller arasndaki tek fark nektir. Bu farkl nekler fiillere farkl birer anlam vermektedir. E.R.’da kullanlan ПОТРЕБИТИ fiili bu cmledeki anlatm tam olarak karlamad iin.R.’ya evirisinde “yok etmek, sonunu getirmek” manasyla cmledeki eylemi tam olarak ifade edebilecek olan ИСТРЕБИТЬ fiili kullanlmtr. ПОТРЕБИТЬ fiili.R.’da hala kullanlmakta, fakat anlam olarak bu cmledeki anlam karlayamamakta ve “tketmek, harcamak” manasnda kullanlmaktadr. ПОТРЕБИТИ fiil kknden treyen ПОТРЕБИТЕЛЬ, ПОТРЕБЛЕНИЕ isimleri ve ПОТРЕБИТЕЛЬСКИЙ sfat gnmzde halen varln srdrmekte fakat anlamsal adan E.R. fiilin anlamn deil.R. fiilin anlamn tamaktadrlar .45. СКОНЧА ЖИВОТЪ (E.R.) – ОКОНЧИЛ ЖИЗНЬ/СКОНЧАТЬСЯ (.R.) Ъ
…КИЕВИ ЖЕ ПРИШЕДШЮ ВЪ СВОЙ ГОРОДЪ КИЕВЪ, ТУ И
СКОНЧА ЖИВОТЪ СВОЙ…(E.R.)…КИЙ ЖЕ ВЕРНУВШИСЬ В СВОЙ ГОРОД КИЕВ, ТУТ И ОКОНЧИЛ
ЖИЗНЬ СВОЮ…(.R.) СКОНЧА E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СКОНЧАВАТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ОКОНЧИТЬ fiilinin kullanm tercih edilmi ve Gemi Zaman, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Bu fiil cmleye daha edebi bir ifade vermek iin tercih edilmitir..R.’ya yaplan baz evirilerde ayn cmlede СКОНЧАТЬСЯ fiili karmza kmaktadr. Her iki kullanmda yapsal ve anlamsal olarak dorudur. СКОНЧАВАТИ fiil kknden treyen СКОНЧАНИЕ ismi de gnmzde halen bu fiilin anlamn yanstarak varln srdrmektedir .46. ПОМРОША (E.R.) – ВЫМЕРЛИ (.R.) …И ПОМРОША ВСИ И НЕ ОСТА НИ ЕДИНЪ ОБРИНЪ…(E.R.) …ВСЕ ВЫМЕРЛИ И НЕ ОСТАЛОСЬ НИ ОДНОГО ОБРИНА…(.R.) ПОМРОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ПОМРТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ВЫМЕРЕТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Cmlelerde kullanlan fiiller ayn kke fakat farkl neklere sahiptirler..R.’da “lmek, soyu tkenmek” manasn verebilmek iin ВЫМЕРЕТЬ fiili kullanlmtr. ПОМРТИ fiili.R.’da halen ПОМЕРЕТЬ eklinde kullanlmaktadr. Bu cmledeki anlam yalnzca “lmek” deil, ayn zamanda “soyu tkenmek” olduu iin ПОМЕРЕТЬ fiili bu cmlenin evirisinde kullanlmamtr. Ayn zamanda ПОМЕРЕТЬ fiili gnmzde daha ok halk dilinde karmza kmaktadr .
47. ТВОРЯХУ (E.R.) – УСТРАИВАЛИ (.R.) Х …И АЩЕ КТО УМРЯШЕ, ТВОРЯХУ ТРЫЗНУ НАДЪ НИМЬ…(E.R.)
…И ЕСЛИ КТО-ТО УМИРАЛ, ТО УСТРАИВАЛИ ПО НЕМ
ТРИЗНУ…(.R.) ТВОРЯХУ E.R.’da Bitmemilik Zamannda (имперфект), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ТВОРИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan УСТРАИВАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .ТВОРИТИ fiili E.R.’da “yaratmak, yapmak” anlamnda kullanlmaktadr .
Bu cmledeki eylem ise daha ok “dzenlemek, organize etmek, yapmak” anlamn tad iin.R.’ya evirisinde УСТРАИВАТЬ fiilinin kullanlmas tercih edilmitir. E.R.’da kullanlan ТВОРИТИ fiili.R.’da halen ТВОРИТЬ eklinde varln korumaktadr. E.R. fiil kknden treyen ve fiille beraber gnmzde halen varln srdren kelimelerde vardr. Bunlar; ТВОРЕНИЕ, ТВОРЕЦ, ТВОРЧЕСТВО isimleri ve ТВОРИТЕЛЬНЫЙ, ТВОРЕСКИЙ sfatlardr .
48. ТВОРЯХУ (E.R.) – ДЕРЖАЛИСЬ (.R.) Х
…СИ ЖЕ ОБЫЧАИ ТВОРЯХУ И КРИВИЧИ И ПРОЧИИ ПОГАНИИ,
НЕ ВДУЩЕ ЗАКОНА БОЖИА…(E.R.)…ЭТОГО ЖЕ ОБЫЧАЯ ДЕРЖАЛИСЬ И КРИВИЧИ И ПРОЧИЕ
ЯЗЫЧНИКИ, НЕ ЗНАЮЩИЕ ЗАКОНА БОГA…(.R.) ТВОРЯХУ E.R.’da Bitmemilik Zamannda (имперфект), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ТВОРИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ve bir nceki cmlede kullandmz fiilden tamamen farkl olan ДЕРЖАТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .49. ВЪДОБЛЯЮТЬ (E.R.) – ПОВЕЛЕВАЮТ (.R.) Ъ
…ВЛАДЮТЬ ЖЕНЫ МУЖЬМИ СВОИМИ И ВЪДОБЛЯЮТЬ
ИМИ…(E.R.)…ЭТИ ЖЕНЫ ВЛАСТВУЮТ НАД СВОИМИ МУЖЬЯМИ И
ПОВЕЛЕВАЮТ ИМИ…(.R.) ВЪДОБЬЛЯЮТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise “hkmetmek, emretmek, irade etmek” manasnda ВЪДОБЛТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ПОВЕЛЕВАТЬ fiili, imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .E.R.’da kullanlan ВЪДОБЛТИ fiiline artk.R.’da rastlamamz mmkn deildir. Ayn zamanda bu fiil kknden treyen herhangi bir kelimeye de.R.’da rastlanlmamaktadr .
50. ВОЛОДЮЩЕ (E.R.) – УПРАВЛЯЛСЯ (.R.)
…И ЖИВЯХУ КОЖДО СЪ РОДОМ СВОИМЪ НА СВОИХЪ
МСТЕХЪ, ВОЛОДЮЩЕ КОЖДО РОДОМЪ СВОИМЪ…(E.R.)…И ВСЕ ОНИ ЖИЛИ СВОИМИ РОДАМИ НА СВОИХ МЕСТАХ, И
КАЖДЫЙ УПРАВЛЯЛСЯ САМОСТОЯТЕЛЬНО…(.R.) ВОЛОДЮЩЕ E.R.’da Gemi Zaman Ksa Etken Ortac olarak (краткое действительное причастие прошедшего времени), yaln hal oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise ВОЛОДТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan УПРАВЛЯТЬ fiilinin edilgen yap eklinde kullanlmas tercih edilmi ve Gemi Zaman, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. cmledeki fiilin.R.’da tam karl ВЛАДЕТЬ fiili olarak karmza kmaktadr. Bu fiil anlam olarak birbirlerine olduka yakn olan УПРАВЛЯТЬ fiili ile sklkla yer deitirebilmektedir. Bu deiim cmleler arasnda herhangi bir anlam kaybna sebep olmamaktadr. Bu cmlede dikkati eken deiim tekillik – oulluk deiimidir. E.R. cmlede fiil oul ahsta ekimlenirken.R.’ya evirisinde tekil ahsta ekimlenmitir. Bu deiim, topluluk belirten “КАЖДЫЙ” (her biri) szcnn E.R.’da oul zne olarak kullanlmasndan kaynaklanmaktadr..R.’da ise ayn szck topluluk ismi olmasna ramen kesinlikle tekil ahsta ekimlenmektedir .ВОЛОДТИ fiil kknden treyen ВЛАДЕЛЕЦ / ВЛАДЕЛИЦА, ВЛАДЕНИЕ, ВЛАДЕНЬЯ, ВЛАДЕТЕЛЬ / ВЛАДЕТЕЛЬНИЦА isimleri.R.’da halen bu fiilin anlamn yanstarak varln srdrmektedir .
51. РАЗБГНУТ С (E.R.) – ПОКИДАЮТ (.R.) …И ПАКЫ РАЗБГНУТ С ОТСЮДУ ВСИ…(E.R.) …СНОВА ПОКИДАЮТ ТЕ МЕСТА…(.R.) РАЗБГНУТ С E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R .
cmlede bu fiilin verdii anlam “farkl ynlere doru dalarak kamak” anlamdr. Bu cmlenin.R.’ya evirisinde “bulunulan yeri terk etmek, dalmak” manasn verebilen ПОКИДАТЬ fiilinin kullanlmas tercih edilmi ve imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R.’da kullanlan РАЗБГАТИ С fiiline bugn.R.’da РАЗБЕГАТЬСЯ olarak rastlamaktayz. Bu cmlenin evirisinde ise bu fiilinin kullanlmadn grmekteyiz. Bunun temel sebebi.R.’da bu fiilin “terk etmek, ayrlmak” manasn tam olarak yanstmamasdr. Bu fiil kknden treyen РАЗБЕГ ismi de.R.’da halen varln srdrmektedir .
Fakat bu isimde fiilin E.R.’da sahip olduu anlam deil.R.’da edindii anlam yanstmaktadr .
52. БЫША ОБИДИМИ (E.R.) – СТАЛИ ПРИТЕСНЯТЬ (.R.)
…ПО СИХЪ ЖЕ ЛТЕХЪ, ПО СМЕРТИ БРАТЬЯ СЕЯ, БЫША
ОБИДИМИ ДЕРЕВЛЯНЫ И ИНМИ ОКОЛНЫМИ…(E.R.)…ПО ПРОШЕСТВИИ ВРЕМЕНИ, ПОСЛЕ СМЕРТИ ЭТИХ БРАТЬЕВ,
ПОЛЯН ДРЕВЛЯНЕ И ИНЫЕ ОКРЕСТНЫЕ ЛЮДИ СТАЛИ
ПРИТЕСНЯТЬ…(.R.) БЫША ОБИДИМИ E.R.’da geni gemi zamanda, nc oul ahsta ekimlenmi БЫТЬ koac ve ara durumundaki ОБИДИМЬ sfatyla yaplm Birleik sim Yklemidir (составное именное сказуемое)..R.’ya evirisinde ise “bask yapmak, ezmek” manasn daha gl verebilmek iin Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenmi olan Birleik Eylem Yklemi kullanlmtr. Cmleler arasndaki bu yapsal farkllk anlam deiikliine sebep olmamtr. Yalnzca.R.’da tercih edilen ПРИТЕСНЯТЬ fiili cmledeki yklemin anlamn glendirmitir .E.R. cmle yapsnda karmza kan ОБИДИМ,-ЫЙ sfatna gnmzde biraz deimi olarak ОБИДНЫЙ eklinde rastlamamz mmkndr. Ayn kklere sahip olan ОБИДЕТЬ/ОБИЖАТЬ fiilide.R.’da aktif olarak kullanlmaktadr. Fakat bu cmlenin ierdii negatif anlam gl bir ekilde yanstamamaktadr .
53. МОГОША СТАТИ ПРОТИВУ (ER) - СМОГЛИ ПРОТИВОСТОЯТЬ (R) …БОЛГАР ЖЕ УВИДВЬШЕ, НЕ МОГОША СТАТИ ПРОТИВУ…(E.R.)
…БОЛГАРЫ ЖЕ, УВИДЕВ, НЕ СМОГЛИ ПРОТИВОСТОЯТЬ
ИМ…(.R.) МОГОША СТАТИ ПРОТИВУ E.R.’da geni gemi zamanda, nc oul ahsta ekimlenmi МОЧЬ yardmc fiili ve ardndan СТАТИ yardmc fiili ile kurulmu olan Birleik sim Yklemidir (составное именное сказуемое). E.R. cmledeki karmak yklem yapsn gidermek iin.R.’ya evirisinde yardmc fiil ve isimle yaplan fiil yaps atlm ve onun yerine ayn anlam veren ПРОТИВОСТОЯТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenmi olan tek bir yardmc fiille kullanlmtr. E.R. cmledeki iki yardmc fiilden birinin.R.’ya evrilirken atlmas cmlede anlam kaybna yol amamtr .Aksine cmle yapsndaki kargaay gidermitir .
54. СЪТВОРИ СЪ (E.R.) – ЗАКЛЮЧИЛ (.R.) Ъ Ъ
…ЦЕСАРЬ ЖЕ КРЕСТИ КНЯЗЯ ИХЪ И БОЯРЫ ВСЯ И МИРЪ
СЪТВОРИ СЪ БОЛГАРЫ…(E.R.)…ЦЕСАРЬ ЖЕ КРЕСТИЛ ИХ КНЯЗЯ И ВСЕХ БОЯР И ЗАКЛЮЧИЛ
МИР С БОЛГАРАМИ…(.R.) СЪТВОРИ СЪ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R. cmledeki СЪТВОРИ СЪ МИРЪ yklemi “сделать мир” (bar yapmak) anlamn ifade etmektedir..R.’ya evirisinde ise “сделать мир” yanl bir kullanm olduu iin, bu anlam ifade etmekte kullanlan ЗАКЛЮЧИТЬ МИР deyimi kullanlmtr..R.’da bugn bu kullanm dnda baka bir kullanma rastlamamz mmkn deildir .55. ПОХОРОНИ (E.R.) – СПРЯТАЛ (.R.) Х …И ПОХОРОНИ ВОИ ВЪ ЛОДЬЯХ…(E.R.) …И ОН СПРЯТАЛ ВОИНОВ В ЛАДЬЯХ…(.R.) ПОХОРОНИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde cmledeki “saklamak, gizlemek” anlamn daha doru verebilmek iin ПОХОРОНИТИ fiilinin gnmzdeki bu anlamda karl olan СПРЯТАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde ПОХОРОНИТЬ fiili halen kullanlmaktadr .
Fakat bu cmledeki anlamn dnda “gmmek, cenaze kaldrmak” manasndadr. Bu nedenle bu cmlenin.R.’ya evirisinde ПОХОРОНИТЬ fiilinin yerine anlam daha doru ve eksiksiz verebilecek olan СПРЯТАТЬ fiilinin kullanm tercih edilmitir. E.R. ПОХОРОНИТИ fiil kknden treyen ПОХОРОНЫ, ПОХОРОНКА isimleri ve ПОХОРОННЫЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .
56. БЫ КАЗАЛЪ (E.R.) – БЫ НАСТАВИЛ (.R.) Ъ
…ЗЕМЛЯ НАША КРЩЕНА, И НСТЬ В НАС УЧИТЕЛЬ, ИЖЕ БЫ
НАС УЧИЛЪ И КАЗАЛЪ…(E.R.)…НАША ЗЕМЛЯ КРЕЩЕНА, НО У НАС НЕТ УЧИТЕЛЯ, КОТОРЫЙ
БЫ НАС НАСТАВИЛ И ПОУЧАЛ НАС…(.R.) БЫ КАЗАЛЪ E.R.’da БЫТИ yardmc fiili ve КАЗАТИ fiilinden treyerek nc tekil ahs, erkek cinste ekimlenmi olan gemi zaman ortacyla yaplm bir Dilek art Kipidir (Сослагательное/Условное Наклоненеие). Bu cmlede belirtilen eylemin gereklemesi istenmektedir ve bu nedenle dilek-art kipi kullanlmas tercih edilmitir..R.’ya evirisinde ise cmledeki anlam yanstacak olan baka bir fiil tercih edilerek, НАСТАВИТЬ fiili yine dilek-art kipinde kullanlmtr. E.R.’dan farkl olarak.R.’da dilek-art kipi yapmnda gemi zamanda ekimlenmi olan fiilin nne veya arkasna yalnzca БЫ dilek-art ilgeci getirilmektedir. E.R.’da ise БЫТИ yardmc fiili say ve ahslara gre ekimlenerek kullanlmaktadr. E.R.’da 2. ve 3. tekil ahs ekimi olan БЫ dilek-art ilgecinin gnmze, say ve ahsa gre deimeden olduu gibi dilek-art ilgeci olarak geldiini bu cmleden rahatlkla grebilmekteyiz .57. ЗАМЪКОША (E.R.) – ЗАМКНУЛИ (.R.) Ъ …И ПРИДЕ КЪ ЦЕСАРЮГРАДУ, И ГРЦИ ЗАМЪКОША СУДЪ…(E.R.) …И ПРИШЕЛ К ЦАРЬГРАДУ; ГРЕКИ ЖЕ ЗАМКНУЛИ СУД…(.R.) ЗАМЪКОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ayn kkten gelen ЗАМКНУТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Ayn ЗАМОК kknden gelen bu iki fiilin mastar durumlarna baktmzda geirdii deiimi grebilmekteyiz .
ЗАМОК isminden fiil tretirken ismin sonuna eklenen fiil taklar farkllk gstermektedir (ЗАМЪКИЯТИ / ЗАМЫКАТЬ). Bu biimsel farklln dnda fiiller arasnda herhangi bir anlam deiiklii yoktur .
ПОВЕЛ ИЗЪВОЛОЧИТИ E.R.’da geni gemi zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm olan ПОВЕЛВАТИ fiili ve yaplmas istenilen eylemi belirten ikinci fiil olan ИЗЪВОЛОЧИТИ fiilinin mastar halinde kullanlmasyla yaplan Birleik Eylem Yklemidir (составное глагольное сказуемое)..R.’ya evirisinde de birleik eylem yklem yaps saklanarak ayn anlam ifade eden farkl fiiller ayn zaman ve formda kullanlmtr. ПОВЕЛВАТИ fiili.R.’da halen ПОВЕЛЕВАТЬ olarak, ayn anlamda kullanlmaktadr. Fakat bu fiilin yerini daha sk kullanlan ПРИКАЗАТЬ fiili almtr .
ИЗЪВОЛОЧИТИ fiili ise.R.’da neksiz biimde ВОЛОЧИТЬ eklinde kullanlmaya devam etmektedir. Bu cmledeki “srkleyerek karaya karmak” anlamn verebilmek iin ise ВЫТАЩИТЬ fiili kullanlmtr .
59. БЫ ПРОТЛЪКОВАЛЪ (E.R.) – БЫ ОБЪЯСНЯЛ (.R.) Ъ Ъ Ъ …И БЫ ПРОТЛЪКОВАЛЪ СВЯТЫЯ КНИГЫ…(E.R.) …И БЫ ОБЪЯСНЯЛ СВЯТЫЕ КНИГИ…(.R.) БЫ ПРОТЛЪКОВАЛЪ E.R.’da bir nceki cmlede de olduu gibi БЫТИ yardmc fiili ve ПРОТЛЪКОВАТИ fiilinden treyerek nc tekil ahs, erkek cinste ekimlenmi olan gemi zaman ortacyla yaplm bir dilek-art kipidir (Сослагательное/Условное Наклонение)..R.’ya evirisinde ise cmledeki anlam daha doru yanstacak olan baka bir fiil tercih edilerek, ОБЪЯСНЯТЬ fiili gemi zamanda ekimlenerek yine dilek-art kipinde kullanlmtr. Gnmzde E.R.cmlede kullanlan ПРОТЛЪКОВАТИ fiili kullanlmaya devam etmektedir..R.’da bu fiilin izlerine ТОЛКОВАТЬ, ИСТОЛКОВАТЬ fiillerinde, ТОЛКОВАНИЕ, ТОЛКОВАТЕЛЬ isimlerinde, ТОЛКОВЫЙ sfatnda ve ТОЛКОВО zarfnda rastlayabilmekteyiz. Bu cmlenin.R.’ya evirisinde ise baka bir fiil olan ОБЪЯСНЯТЬ fiilinin kullanldn grmekteyiz. Bu fiil deiiminin sebebi yalnzca cmledeki anlamdan kaynaklanmaktadr .
ПРОТЛЪКОВАТИ fiilinin gnmzdeki yansmas olan ТОЛКОВАТЬ fiili edebi dilde “yorumlamak, yormak” manasnda kullanlrken, konuma dilinde “konumak, anlatmak, aklamak” manasnda kullanlmaktadr. Bu cmlede ise “anlatmak, aklamak” manasnn verilmesi gerektii iin.R .
edebi dilinde bu anlam tam olarak verecek olan ОБЪЯСНЯТЬ fiilinin kullanlmas tercih edilmitir .
60. ОТРИНЕТЕ (E.R.) – ОТВЕРГНИТЕ (.R.)
…БОЖИЯ ПОСЛУШАЙТЕ УЧЕНИЯ И НЕ ОТРИНЕТЕ
НАКАЗАНИЯ ЦЕРКОВНАГО…(E.R.)БОЖЕСТВЕННОГО УЧЕНИЯ И НЕ
…ПОСЛУШАЙТЕ ОТВЕРГНИТЕ ЦЕРКОВНОГО ПОУЧЕНИЯ…(.R.) ОТРИНЕТЕ E.R.’da ikinci oul ahs, emir kipinde ekimlenerek kullanlm bir yklemdir (Повелительное Наклонение)..R.’ya evirisinde de ОТВЕРГНУТЬ fiili yine oul ahs, emir kipinde ekimlenerek kullanlmtr. E.R.’da bu cmledeki “reddetmek” anlamn verecek olan bir dier fiilde ОТВЕРГАТИ fiilidir. ОТВЕРГАТИ fiili gnmze kadar gelebilmi ve ayn anlamda kullanlmaya devam etmitir .E.R.’da ayn anlam veren ve bu cmlede kullanlan ОТРИНУТИ fiili ise gnmze kadar saklanamam ve kullanm tamamen ortadan kalkm, bu fiilin yerini tamamyla ОТВЕРГНУТЬ fiili almtr .
61. ХОТЯЩИХЪ ИЗВСТИТИ (E.R.) – ЖЕЛАЯ УДОСТОВЕРИТЬ (.R.) ХЪ
…НАША СВТЛОСТЬ БОЛЕ ИНХЪ ХОТЯЩИХЪ ЖЕ О БОЗ
УДРЖАТИ И ИЗВСТИТИ ТАКУЮ ЛЮБОВЬ, БЫВШЮЮ МЕЖЮ
ХРЕСТИЯНЫ И РУСЬЮ…(E.R.)…НАША СВЕТЛОСТЬ, ПРЕВЫШЕ ВСЕГО ЖЕЛАЯ В БОГЕ
УКРЕПИТЬ И УДОСТОВЕРИТЬ ДРУЖБУ, СУЩЕСТВОВАВШУЮ
ПОСТОЯННО МЕЖДУ ХРИСТИАНАМИ И РУССКИМИ…(.R.) ХОТЯЩИХЪ ИЗВСТИТИ E.R.’da kalma halinde ekimlenerek kullanlm imdiki zaman ksa etken ortac olan birinci fiil ve gereklemesi istenilen eylemi belirten mastar halindeki ikinci fiilden oluan Birleik Eylem Yklemidir (Составное Глагольное Сказуемое) ..R.’ya evirisinde ise cmledeki “ПРЕВЫШЕ ВСЕГО” (her eyin stnde, her eyden stn) kelime grubunun kullanlmasndan dolay ahs derek, znesiz cmle yaps kurulmutur. Bu nedenle.R. cmlede yerine getirilen eylemi anlatabilmek iin imdiki Zaman Ulac (деепричастие настоящего времени) kullanlm ardndan gereklemesi istenilen eylemi belirten fiil yine mastar halinde saklanmtr. E.R. ve.R .
cmlelerde kullanlan fiillerin de farkllk gsterdii gzlemlenmektedir .
E.R.’da kullanlan ХОТЕТИ fiilinin.R.’da karl hem ХОТЕТЬ hem de ЖЕЛАТЬ fiilidir. Bu iki fiil arasnda anlam bozacak bir farkllk yoktur .
Dier fiil olan ИЗВСТИТИ fiilinin.R. karl olarak yine ИЗВЕСТИТЬ fiili kullanlabilecei gibi bu cmlede eylemin ifade ettii manay tam olarak verebilmek iin baka bir fiil olan УДОСТОВЕРИТЬ fiilinin kullanlmas tercih edilmitir. Fiiller arasnda anlam bozacak herhangi bir farkllk yoktur. Yalnzca unutulmamas gereken nemli bir husus vardr; ИЗВСТИТИ fiili.R.’ya geerken “vasiyet etmek, dorulamak, tasdik etmek ve tanklk etmek” anlamlarn kaybederek yalnzca “bildirmek, haber vermek, duyurmak” anlamlarn tamaya balamtr. Bu nedenle bu cmlenin evirisinde ИЗВЕСТИТЬ fiili kullanlmamtr .
62. ТВОРЯТ КУПЛЮ (E.R.) – ТОРГУЮТ (.R.) …БЕЗЪ ОРУЖЬЯ, МУЖЬ 50, И ДА ТВОРЯТ КУПЛЮ, ЯКОЖЕ ИМЪ НАДОБ, И НЕ ПЛАТЯЧЕ МЫТА НИ В ЧЕМЬЖЕ…(E.R.)
…ПЯТЬДЕСЯТ ЧЕЛОВЕК, И ТОРГУЮТ СКОЛЬКО ИМ НУЖНО,
НЕ УПЛАЧИВАЯ НИКАКИХ СБОРОВ…(.R.) ТВОРЯТ КУПЛЮ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. Bu yklemin fiil ve isimden oluan bir kelime grubu olduu dikkati ekmektedir ..R.’ya evirisinde ise bu cmledeki “ticaret yapmak” anlamn verebilmek iin tek bir fiil kullanlmaktadr..R.’ya eviride kullanlan ТОРГОВАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R.’da yklem olarak kullanlan ТВОРЯТ КУПЛЮ yapsna gnmzde rastlamamz artk mmkn deildir .
63. ПОТЬЩИМ С (E.R.) – ПОСТАРАЕМСЯ (.R.)
…НО ПОТЬЩИМ С, ЕЛИКО ПО СИЛ, НА СХРАНЕНИЕ
ПРОЧИХЪ И ВЬСЕГДА ЛТЪ С ВАМИ…(E.R.)…НО ПОСТАРАЕМСЯ, НАСКОЛЬКО В СИЛАХ НАШИХ,
СОХРАНИТЬ С ВАМИ, ГРЕКИ, В БУДУЩИЕ ГОДЫ…(.R.) ПОТЬЩИМ С E.R.’da Yaln Gelecek Zamanda (Простое Будущее Время), birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R.’daki ПОТЬЩАТИ С fiilinin “acele etmek, ileri gitmek” anlam bu cmlede verilmek istenen manay tam olarak karlayamad iin.R.’ya evirisinde cmlenin anlamn en iyi ekilde ifade edecek olan ПОСТАРАТЬСЯ (gayret etmek, abalamak) fiili Yaln Gelecek Zamanda, birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. cmlede kullanlan ПОТЬЩИМ С fiiline artk.R.’da rastlamamz mmkn deildir .64. ХОТЯТЬ ПОЧЕСТИТИ (E.R.) – ЗАХОТЯТ ПОЧТИТЬ (.R.)
…ЕГДА ЖЕ ПОТРЕБУ ТВОРИТЕ, И СИ ХОТЯТЬ ПОЧЕСТИТИ
ЦЕСАРЯ ВАШЕГО…(E.R.)…И КОГДА ВОЗНИКНЕТ НУЖДА, И ЭТИ РУССКИЕ ЗАХОТЯТ
ПОЧТИТЬ ВАШЕГО ЦЕСАРЯ…(.R.) ХОТЯТЬ ПОЧЕСТИТИ E.R.’da imdiki zamanda (настоящее время), nc oul ahsta ekimlenmi olan yardmc fiil ve gereklemesi istenilen eylemi bildiren mastar halindeki fiilden oluan Birleik Eylem Yklemidir (Составное Глагольное Сказуемое)..R.’ya evirisinde cmle yaps asndan herhangi bir deiiklik olmamtr .E.R.’da kullanlan fiillerin karl olan.R. fiiller yine imdiki zamanda ekimlenmi yardmc fiil ve gereklemesi istenilen eylemi bildiren mastar eklinde kullanlm fiilden oluan Birleik Eylem Yklemi olarak kullanlmtr. E.R. cmledeki ПОЧЕСТИ fiilinin.R. karl ПОЧТИТЬ fiilidir. Fiil yaps asnda yalnzca iki harf kaybederek gnmzde bu ekilde kullanlmaya balanmtr. Fakat.R.’da E.R. fiil kknden tam olarak yansyan ПОЧЕСТЬ isminin formunda hibir deiiklik olmadan sakland grlmektedir .
65. ПОГРЕБЕ (E.R.) – ЗАРЫЛ (.R.)
…СТВОРИ СКОРПИЙ МДЯНЪ И ПОГРЕБЕ И В ЗЕМЛИ, И МАЛЪ
СТОЛПЪ МРАМОРЯНЪ ПОСТАВИ НАДЪ НИМ…(E.R.)…СДЕЛАЛ МЕДНОГО СКОРПИОНА И ЗАРЫЛ ЕГО В ЗЕМЛЮ, И
ПОСТАВИЛ НАД НИМ НЕБОЛЬШОЙ МРАМОРНЫЙ
СТОЛП…(.R.) ПОГРЕБЕ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise “bir nesneyi topraa gmmek” ifadesini vermek iin ЗАРЫТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Bugn.R.’da hala ПОГРЕБАТИ fiilinin yansmas olan kelimelere, sfat ve fiile rastlamaktayz. Fakat bu fiil gnmzde “len kiiyi defnetmek” manasnda kullanlmaktadr. Bu cmlede ise tamamyla bir nesneden bahsedildii iin ПОГРЕБАТИ fiilini.R.’ya eviride kullanmamz mmkn deildir. Bu fiilden gnmze kadar biimsel olarak deiime uramadan gelen baz kelimeler vardr. Bunlar; ПОГРЕБ, ПОГРЕБЕНИЕ isimleri; ПОГРЕБАЛЬНЫЙ sfat ve ПОГРЕБАТЬ fiilidir .66. РАСВАРИША С (E.R.) – РАССОРИЛИСЬ (.R.)
…ПЕЧЕНГОМЪ ЖЕ ПРИШЕДЪШИМЪ И ХОТЯЩИМЪ НА
СЕМЕОНА, РАСВАРИША С ГРЦКЫЯ ВОЕВОДЫ…(E.R.)…ПЕЧЕНЕГИ ПРИШЛИ И СОБРАЛИСЬ УЖЕ ВЫСТУПИТЬ НА
СИМЕОНА, ГРЕЧЕСКИЕ ВОЕВОДЫ РАССОРИЛИСЬ…(.R.) РАСВАРИША С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise E.R. fiilin anlamn tam olarak karlayan РАССОРИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .Cmleleri anlam bakmndan incelediimizde hibir deiiklik olmadn grmekteyiz. Her iki cmlede de fiiller “tartmak, bozumak” anlamn vermektedir. E.R. cmlede kullanlan РАСВАРИТИ С fiili tamamen ortadan kalkmtr. Bu fiile.R.’da rastlamamz mmkn deildir .
67. СОВОКУПИ (E.R.) – СОБРАЛ (.R.)
…ИГОРЬ СОВОКУПИ ВОЯ МНОГЫ — ВАРЯГЫ, И РУСЬ, И
ПОЛЯНЫ, И СЛОВНЫ, И КРИВИЧИ, И ТИВЕРЦЫ…(E.R.)…ИГОРЬ СОБРАЛ ВОИНОВ МНОГИХ: ВАРЯГОВ, РУСЬ, ПОЛЯН,
СЛАВЯН, КРИВИЧЕЙ И ТИВЕРЦЕВ…(.R.) СОВОКУПИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise bu cmledeki “birletirmek, toparlamak, bir araya getirmek” anlamn daha kesin olarak ifade edecek olan СОБРАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde E.R. cmlede kullanlan СОВОКУПЛТЬ fiiline rastlamamz mmkn deildir. Ayn kke sahip olan fiil kullanmn yitirmesine ramen, bu kkten treyen ve birliktelik ifade eden СОВОКУПНОСТЬ ismi, СОВОКУПНЫЙ sfat ve СОВОКУПНО zarf halen kullanmn srdrmektedir .68. ГЛАГОЛАВЪ (E.R.) – ГОВОРИЛ (.R.) Ъ
…ИГОРЬ ЖЕ ГЛАГОЛАВЪ С НИМИ О МИР ПОСЛА МУЖИ
СВОИ КЪ РОМАНУ…(E.R.)…ИГОРЬ ЖЕ ГОВОРИЛ С НИМИ О МИРЕ И ПОСЛАЛ СВОИХ
МУЖЕЙ К РОМАНУ…(.R.) ГЛАГОЛАВЪ E.R.’da erkek cins, tekil ahsta ekimlenmi Gemi Zaman Ulac (деепричастие прошедшего времени)olarak kullanlmtr ..R.’ya evirisinde ise ulacn yerini Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenmi olan fiil almtr. Cmlelerdeki Ula - Fiil kullanm fark herhangi bir anlam deiikliine sebep olmamaktadr. E.R. cmlede kullanlan ГЛАГОЛАТИ fiiline gnmzde rastlamamz mmkn deildir .
Bu fiilin yerini ayn anlamda (“konumak, sylemek”) baka bir fiil olan ГОВОРИТЬ almtr. Yalnzca E.R.’daki ayn kke sahip ГЛАГОЛ, ГЛАГОЛИЦА isimleri ve ГЛАГОЛЬНЫЙ sfat.R.’da halen varln srdrmektedir .
ПОВЕЛ ИСКОПАТИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm olan ПОВЕЛВАТИ fiili ve yaplmas istenilen eylemi belirten ikinci fiil olan ИСКОПАТИ fiilinin mastar halinde kullanlmasyla yaplan Birleik Eylem Yklemidir (составное глагольное сказуемое)..R.’ya evirisinde de birleik eylem yklem yaps saklanarak ayn anlam ifade eden farkl fiiller ayn zaman ve formda kullanlmtr. ПОВЕЛВАТИ fiili.R.’da halen ПОВЕЛЕВАТЬ olarak, ayn anlamda kullanlmaktadr. Fakat bu fiilin yerini daha sk kullanlan ПРИКАЗАТЬ fiili almtr. ИСКОПАТИ fiili ise.R.’da halen varln srdrmektedir..R.’ya evirisinde farkl nekle ayn kkten gelen fiilin kullanlmas yalnzca fiiller arasndaki anlam farkndan kaynaklanmaktadr..R.’da ИСКОПАТЬ fiili “her yann kazmak” anlamn tamaktadr. E.R. cmleye baktmzda ise yalnzca “kazmak” manasnn olduunu grmekteyiz. Bu nedenle cmledeki anlam tam olarak karlayabilecek olan ВЫКОПАТЬ fiilinin.R. eviride kullanlmas tercih edilmitir .
70. УСКОЧИТЬ (E.R.) – УБЕЖИТ (.R.)
…И АЩЕ УСКОЧИТЬ ЧЕЛЯДИНЪ ОТ РУСИ, ПО НЕ ЖЕ ПРИИДУТЬ
ВЪ СТРАНУ ЦАРСТВА НАШЕГО…(E.R.)…ЕСЛИ УБЕЖИТ ЧЕЛЯДИН У РУССКИХ, ТО ПУСТЬ ПРИДУТ ЗА
НИМ В СТРАНУ НАШЕГО ЦАРСТВА…(.R.) УСКОЧИТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise cmledeki “hzlca uzaklamak, kamak” anlamn verebilmek iin УБEЖАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde E.R. cmlede kullanlan УСКОЧИТИ fiiline rastlamamz mmkn deildir..R.’da fiil yapm ekinin deimesiyle bu fiilin karln УСКАКАТЬ fiilinde grmekteyiz .Bunun dnda ayn kkten treyerek, farkl neklerle oluturulmu ve anlam bakmndan birbirine denk debilecek olan ВСКАКИВАТЬ ВСКОЧИТЬ, ВЫСКАКИВАТЬ - ВЫСКОЧИТЬ fiilleri de gnmzde halen varln srdrmektedir .
71. ЗАПОВДАНО ОБЪНОВИТИ (E.R.) – ПОРУЧЕНО ВОЗОБНОВИТЬ (.R.) Ъ
…И ОТ ТХЪ ЗАПОВДАНО ОБЪНОВИТИ ВЕТХЫЙ МИРЪ И ОТ
НЕНАВИДЯЩАГО ДОБРА…(E.R.)…И ИМИ ПОРУЧЕНО ВОЗОБНОВИТЬ СТАРЫЙ МИР, НАРУШЕННЫЙ
УЖЕ МНОГО ЛЕТ НЕНАВИДЯЩИМ ДОБРО…(.R.) ЗАПОВДАНО ОБЪНОВИТИ E.R.’da ЗАПОВДИТИ yardmc fiilinden tretilerek elde edilen belirsiz zne yapsna sahip fiil ve ardndan gerekletirilecek eylemi belirten mastar halindeki fiilden oluan Birleik Eylem Yklemidir..R.’ya evirisinde ise dilbilgisel yap saklanarak fiillerin gnmzdeki karlklar kullanlmtr. E.R. cmledeki ОБЪНОВИТИ fiilinin gnmzdeki direk karl ОБНОВИТЬ fiilidir .Fakat.R. cmlede bu fiilin farkl bir nekle kullanmn grmekteyiz. Bu deiimin temel sebebi fiilin anlamnda gizlenmitir..R.’da ОБНОВИТЬ fiili “bir eyi yeniden yapmak” anlamn tamaktadr. Bu cmleye baktmzda ise zaten yaplm bir iin devamnn sz konusu olduunu grmekteyiz. Bu nedenle.R.’da bu anlam ifade edecek olan ВОЗОБНОВИТЬ fiilinin kullanm tercih edilmitir .
72. СЪЛЬСТИЛЪ ЕСИ (E.R.) – ОБМАНУЛ (.R.) Ъ Ъ
…СЪЛЬСТИЛЪ ЕСИ НАМИ, ДА ПОКАЖИ НЫ ПУТЬ ВЪ
ГРКЫ…(E.R.) …ОБМАНУЛ НАС, ТАК ОТПУСТИ В ГРЕЧЕСКУЮ ЗЕМЛЮ…(.R.) СЪЛЬСТИЛЪ ЕСИ E.R.’da Bitmilik Zamannda (перфект), ikinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СЪЛЬСТИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ОБМАНУТЬ fiili Gemi Zamanda, ikinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. СЪЛЬСТИТИ fiili zaman ierisinde tamamen ortadan kaybolmutur. Gnmzde ne bu fiile nede fiil kknden treyen herhangi baka bir kelimeye rastlamamz mmkn deildir .73. ВОЛЕЮ (E.R.) – ХОТИМ (.R.)
…УЖЕ НАМЪ НКАМО СЯ ДТИ, И ВОЛЕЮ И НЕВОЛЕЮ
СТАТИ ПРОТИВУ…(E.R.)…НАМ НЕКУДА УЖЕ ДЕТЬСЯ, ХОТИМ МЫ ИЛИ НЕ ХОТИМ —
ДОЛЖНЫ СРАЖАТЬСЯ…(.R.) ВОЛЕЮ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ВОЛИТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ХOТЕТЬ fiili imdiki Zamanda, birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .Cmleler arasndaki tekil – oul ahs fark dikkat ekmektedir. Bu farklln temel nedeni tamamen anlatmdan kaynaklanmaktadr .
Cmledeki anlam vurgulayabilmek iin.R.’ya evirisinde oul ahs kullanm tercih edilmitir. Bu farkllk cmleler arasnda herhangi bir anlam kaybna neden olmamaktadr. Gnmzde ВОЛИТИ fiiline rastlamamz mmkn deildir. Fakat bu fiil kknden gelen ВОЛЯ, ВОЛЕИЗЪЯВЛЕНИЕ isimleri, ВОЛЕВОЙ sfat ve ВОЛЕЙ-НЕВОЛЕЙ zarf.R.’da halen varln srdrmektedir .
74. ЛЬСТЯЧИ (E.R.) – ОБМАНЫВАЯ (.R.)
…СЕ ЖЕ РEКОША ГРЦИ, ЛЬСТЯЧИ ПОДЪ РУСЬЮ: СУТЬ БО
ГРЦИ МУДРИ И ДО СЕГО ДНИ…(E.R.)…ТАК ГОВОРИЛИ ГРЕКИ, ОБМАНЫВАЯ РУССКИХ: ИБО ГРЕКИ
МУДРЫ И ДО НАШИХ ДНЕЙ…(.R.) ЛЬСТЯЧИ E.R.’da imdiki Zaman Ksa Etken Ortac (краткое действительное причастие настоящего времени) olarak erkek cins, oul ahs, ara halinde ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise ЛЬСТИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ОБМАНЫВАТЬ fiili Gemi Zaman Etken Ortac olarak ekimlenip kullanlmtr. Cmleler arasnda gze arpan en nemli ayrnt zaman farklldr. E.R. cmlede orta imdiki zamanda ekimlenmiken,.R.’da gemi zamanda ekimlenmitir. Bu zaman farklln bir hata olarak kabul etmezsek.R.’da ‘ayn cmlede kullanlan fiillerin ayn zaman tamas gereklidir’ kuralyla bu farkll aklayabiliriz. E.R. cmlede ilk fiil gemi zaman yanstt iin kullanlan orta imdiki zamanda ekimlenmi olmasna ramen cmlenin gemi zaman cmlesi olduunu grebilmekteyiz .Gnmzde ЛЬСТИТЬ fiili halen var olmakla beraber anlam asndan bu cmledeki anlam kesinlikle karlamamaktadr. E.R. cmledeki fiil “kandrmak, aldatmak” anlam tarken, gnmzde ЛЬСТИТЬ fiili eski anlamn tamamen kaybederek “pohpohlamak, pehpehlemek” anlamyla kullanmn srdrmektedir. Ayn kkten gelen fakat tpk fiil yapsnda olduu gibi eski anlamn kaybetmi olan ЛЬСТЕЦ ismi ve ЛЬСТИВЫЙ sfatlarna da.R.’da rastlamamz mmkndr .
75. ОБРТОША (E.R.) – НАШЛИ (.R.)
…ПРИЯ ВОЛОСТЬ ЕГО, И ПОСЛА ИСКАТИ БРАТА СВОЕГО, И
ИСКАВШЕ ЕГО, НЕ ОБРТОША…(E.R.)…ЗАХВАТИЛ ВЛАСТЬ И ПОСЛАЛ ИСКАТЬ СВОЕГО БРАТА, И
ИСКАЛИ ЕГО, НО НЕ НАШЛИ…(.R.) ОБРТОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ОБРСТИ fiilinin gnmzdeki karl olan НАЙТИ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. ОБРСТИ fiiline.R.’da ОБРЕСТИ / ОБРЕТАТЬ eklinde ve hemen hemen ayn anlamda rastlamamz hala mmkndr. Fakat ОБРЕСТИ fiili ile НАЙТИ fiili arasnda gnmzde ok kk fakat nemli ve belirleyici bir fark vardr. E.R. cmlede kullanlan ОБРСТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ОБРЕСТИ / ОБРЕТАТЬ fiili “edinmek, kavumak, bulmak” anlamnda kullanlmaktadr. Bu cmlede ise “kayp olan bir kiiyi arayarak bulmak” anlam vardr. ОБРЕСТИ / ОБРЕТАТЬ fiilinin gnmzde bu ekilde bir kullanm grlmemektedir. Bu nedenle bu cmlenin.R.’ya evirisinde “kayp olan bir eyi / bir kiiyi bulmak” anlamnda НАЙТИ fiilinin kullanlmas zorunlu olmutur .76. ИСКУСИМЪ (E.R.) – ИСПЫТАЕМ (.R.) Ъ
…ПОСЛИ К НЕМУ ДАРЫ, ИСКУСИМЪ И, ЛЮБЕЗНИВЪ ЛИ ЕСТЬ
ЗЛАТУ, ИЛИ ПАВОЛОКАМ? …(E.R.)…ПОШЛИ К НЕМУ ДАРЫ; ИСПЫТАЕМ ЕГО: ЛЮБИТ ЛИ ОН
ЗОЛОТО ИЛИ ПАВОЛОКИ? …(.R.) ИСКУСИМЪ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ИСКУСИТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ИСПЫТАТЬ fiili imdiki Zamanda, birinci oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. ИСКУСИТИ fiiline gnmzde bu cmledeki anlamyla (“denemek, snamak, test etmek”) rastlamamz mmkn deildir. Fiil eski anlamn yitirerek, ИСКУСИТЬ / ИСКУШАТЬ eklinde, “gnaha sokmak, ayartmak” anlamyla varln srdrmektedir. Bu fiil kknden treyen ИСКУСИТЕЛЬ (gnaha sokan, ayartan) ve ИСКУШЕНИЕ (gnaha sokma, ayartma) isimleri fiilin yeni anlamn yanstan isimlerken, ИСКУШЕННОСТЬ (tecrbelilik) ismi ve ИСКУШЕННЫЙ (tecrbesi olan, tecrbeli) sfat ise fiilin eski anlamn yanstmakta ve.R.’da halen varlklarn srdrmektedirler .77. СВАРЯЩЮ (E.R.) – БРАНИЛ (.R.) …ЕДИНОЮ БО МИ СВАРЯЩЮ, ОНОМУ ЖЕ МНУЩЮ УСНЬЕ…(E.R.) …ОДНАЖДЫ Я БРАНИЛ ЕГО, А ОН МЯЛ КОЖУ…(.R.) СВАРЯЩЮ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СВАРЯТИ fiilinin gnmzdeki karl olan БРАНИТЬ fiili Gemi Zamanda, birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Cmleler arasndaki zaman fark gze arpmaktadr. E.R.’da ОДНАЖДЫ (bir defasnda, bir keresinde) zarfyla beraber ounlukla imdiki zaman kullanlmakta fakat baz cmlelerde bu zarfla beraber gemi zamann kullanldna da rastlanmaktadr. Bu konuda kesin bir gramer kural bulunmamaktadr..R.’da ise bu zarfla beraber kesinlikle gemi zaman kullanlmaktadr. Gnmzde СВАРЯТИ fiiline rastlamamz mmkn deildir. Bu fiilin yerine cmledeki anlam tam olarak karlayacak ekilde birka farkl fiil kullanlabilmektedir. Bunlardan bazlar; БРАНИТЬ, КРИЧАТЬ, ЗАГРЕМЕТЬ fiilleridir. СВАРЯТИ fiili tamamen ortadan kalkm olmasna ramen bu fiil kknden treyen СВАРА ismi.R.’da varln srdrmektedir .
78. ДОСТОИТЬ ПОСГИТИ (E.R.) – ПРИСТАЛО ВЫДАВАТЬ ЗАМУЖ (.R.)
…НЕ ДОСТОИТЬ КРЕСТЬЯНОМЪ ЗА ПОГАНЫЯ ПОСГИТИ И
ДАЯТИ…(E.R.)…НЕ ПРИСТАЛО ХРИСТИАНАМ ЖЕНИТЬСЯ И ВЫДАВАТЬ ЗАМУЖ ЗА
ЯЗЫЧНИКОВ…(.R.) ДОСТОИТЬ ПОСГИТИ E.R.’da fiilin znesiz kullanm ekli olan (безличная форма) ve zorunluluk ifade eden ДОСТОИТЬ fiili ve mastar halinde kullanlm bahsi geen eylemi belirten fiilden olumu Birleik Eylem Yklemidir (составное глагольное сказуемое)..R.’ya evirisinde ise Birleik Eylem Yklem yaps korunarak ilk fiil yine znesiz ekilde kullanlm ve ardndan eylemi belirten fiil mastar halinde kullanlmtr. E.R .cmledeki ПОСГИТИ fiilinin gnmzdeki karl ВЫДАВАТЬ ЗАМУЖ deyimidir. Bu anlam ifade eden herhangi baka bir fiil veya deyim.R.’da kullanlmamaktadr. ПОСГИТИ fiili ise zaman ierisinde tamamen kaybolmutur .
79. ПРИЕМЛЮ (E.R.) – ПРИНИМАЮ (.R.)
…И ПРИЕМЛЮ ЦЕРКОВЬНАЯ ПРЕДАНИЯ, И КЛАНЯЮ С
ЧЕСТНЫМЪ ИКОНАМЪ…(E.R.)ЦЕРКОВНЫЕ ПРЕДАНИЯ И ПОКЛОНЯЮСЬ
…ПРИНИМАЮ ПРЕЧЕСТНЫМ ИКОНАМ…(.R.) ПРИЕМЛЮ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ПРИЕМАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ПРИНИМАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R .cmlede kullanlan ПРИЕМАТИ fiiline gnmzde rastlamamz mmkn deildir. Ancak bu fiil kknden treyen baz isim, zarf ve sfatlar fiilin tad anlam yanstarak halen.R.’da varlklarn srdrmektedirler. Bunlar ПРИЁМ, ПРИЁМКА, ПРИЕМНИК, ПРИЕМЩИК, ПРИЕМЩИЦА, ПРИЕМЫШ isimleri; ПРИЁМЛЕМЫЙ, ПРИЕМНЫЙ, ПРИЕМОЧНЫЙ sfatlar ve ПРИЕМЛЕМОСТЬ zarfdr .
80. НАРУБИ (E.R.) – НАБРАЛ (.R.)
…ВОЛОДИМРЪ ЗАЛОЖИ ГРАД БЛЬГРАДЪ И НАРУБИ ВЪ Н
ОТ ИНХЪ ГРАД…(E.R.)…ВЛАДИМИР ЗАЛОЖИЛ ГОРОД БЕЛГОРОД И НАБРАЛ ДЛЯ
НЕГО ЛЮДЕЙ ИЗ ИНЫХ ГОРОДОВ…(.R.) НАРУБИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise НАРУБАТИ fiilinin bu cmledeki anlamyla gnmzdeki karl olan НАБРАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. НАРУБАТИ fiilinin gnmzdeki direk karl olan НАРУБАТЬ / НАРУБИТЬ fiilinin anlam tamamen deimitir. E.R. fiil “insanlar toplamak, bir araya getirmek” anlamndayken gnmzde ayn fiil “kesmek” anlamnda kullanlmaktadr. Bu cmledeki anlam.R.’da en iyi yanstacak fiil ise НАБРАТЬ fiilidir. E.R. fiil kknden treyen herhangi baka bir kelime de.R.’da varln srdrmemektedir .НАБЪДЯЩЮ E.R.’da dii cins, tekil ahs, ynelme halinde ekimlenerek kullanlm Gemi Zaman Ulacdr (деепричастие прошедшего времени)..R.’ya evirisinde ise НАБЪДТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ПОМОГАТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Cmleler arasndaki gramer fark byk bir anlam deiikliine sebep olmamaktadr .
E.R. cmledeki baz hatalar kapatmak ve cmlenin anlamn tam olarak karlayabilmek iin.R. cmlede fiilin gemi zamanda ekimlenmesi daha doru kabul edilmitir. E.R. cmlede zne erkek cins olmasna ramen ula ekimi dii cinste yaplmtr. Ayn zamanda E.R. cmlede znenin gerekletirdii eylemi belirten fiil cmlede bulunmad iin.R .
da bu hatay dzeltmek amacyla fiil kullanm tercih edilmitir .
НАБЪДТИ fiilinin.R.’daki tek karl ПОМОГАТЬ fiili deildir .
Cmledeki anlam gz nnde bulundurarak kullanlabilecek baka ЗАБОТИТЬСЯ, ОХРАНЯТЬ, fiillerde bulunmaktadr. Bunlar;
СБЕРЕГАТЬ, СОБЛЮДАТЬ, ГЛЯДЕТЬ fiilleridir. НАБЪДТИ fiiline ve bu fiil kknden treyen herhangi baka bir kelimeye.R.’da rastlamamz mmkn deildir .
82. УНЬЗОША (E.R.) – ВОНЗИЛИСЬ (.R.)
…ЯКО СТРЛЫ ТВОЯ УНЬЗОША ВО МН, ЯКО АЗЪ НА РАНЫ
ГОТОВЪ, И БОЛЗНЬ МОЯ ПРЕДО МНОЮ ЕСТЬ…(E.R.)…ИБО ТВОИ СТРЕЛЫ ВОНЗИЛИСЬ В МЕНЯ; ИБО Я ГОТОВ К
БЕДАМ И МОЯ СКОРБЬ ПРЕДО МНОЮ…(.R.) УНЬЗОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise УНЪЗАТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ВОНЗИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde E.R. cmlede kullanlan УНЪЗАТИ fiiline rastlamamz mmkn deildir. Bu fiil zaman ierisinde tamamen ortadan kalkmtr. Fiil kknden treyen herhangi baka bir isim de.R.’da varln srdrmemektedir. Bu fiilin yerini birbirinin e anlamls olan farkl fiil almtr. Bunlar ВТЫКАТЬ, ВБИВАТЬ ve ВОНЗАТЬ(СЯ) fiilleridir. Cmledeki anlam en doru ekilde karlayan fiil seilerek УНЪЗАТИ fiilinin gnmzdeki karl olarak kullanlabilmektedirler .83. ВДАЮ (E.R.) – ЗНАЮ (.R.)
…ГЛАГОЛАШЕТЬ БО ЛЮДЕМЬ И ТВОРЯШЕТЬ БО С АКИ
БОГЪМЪ, И МНОГЫ ПРЕЛЬСТИ, МАЛО НЕ ВЕСЬ ГОРОДЪ,
ГЛАГОЛАШЕ БО, ЯКО «ВСЕ ВДАЮ», ХУЛЯ ВРУ КРЕСТЬЯНЬСКУЮ…(E.R.)…ГОВОРИЛ ЛЮДЯМ, ПРЕДСТАВЛЯЯ СЕБЯ БОГОМ И МНОГИХ
ОБМАНУЛ, ЧУТЬ ЛИ НЕ ВЕСЬ ГОРОД, ГОВОРИЛ ВЕДЬ: «ВСЕ
ЗНАЮ», ХУЛЯ ВЕРУ ХРИСТИАНСКУЮ…(.R.) ВДАЮ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ВДАТИ (bilmek, haberi olmak) fiilinin gnmzdeki karl olan ЗНАТЬ fiili yine imdiki Zamanda, birinci tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde ВДАТИ fiiline ВЕДАТЬ eklinde rastlamamz mmkndr. Fakat.R.’da ВЕДАТЬ fiili iki farkl anlamda kullanlmaktadr. Bunlardan birincisi E.R. kkenden gelen “haberi olmak” anlam, dieri ise E.R. kkenden tamamen farkl olan “ynetmek, mdrlk yapmak” anlamdr. Gnmzde bu ikinci anlam ok daha yaygn olarak kullanlmaktadr. E.R. fiil kknden treyen ВЕДОМО zarf da “haberli, haberi olarak” anlamyla.R.’da varln srdrmektedir .E.R. metinlerde “bilmek, haberi olmak ve tanmak” anlamnda yalnzca ВДАТИ fiilini deil ayn zamanda ЗНАТИ fiilini de grmekteyiz .
ВДАТИ fiili daha sklkla Eski Slavca dilinde karmza kmakta, Eski Rusada ise zamanla kullanmn yitirmektedir .
84. ПРИДАСТЕ УМА (E.R.) – ПОСОВЕТУЕТЕ (.R.)
…АЩЕ ЛИ В ЫНЪ ЗАКОНЪ СТУПИТЬ, ТО НА ОНОМЪ СВТ В
ОГН ГОРТИ. ДА ЧТО УМА ПРИДАСТЕ? ЧТО ОТВЩАЕТЕ?
…(E.R.)
…ЕСЛИ ЖЕ В ИНОМ ЗАКОНЕ БУДЕТ, ТО НА ТОМ СВЕТЕ
ГОРЕТЬ ЕМУ В ОГНЕ. ЧТО ЖЕ ВЫ ПОСОВЕТУЕТЕ? ЧТО
ОТВЕТИТЕ? …(.R.) УМА ПРИДАСТЕ E.R.’da Yaln Gelecek Zamanda (простое будущее время), ikinci oul ahsta ekimlenerek kullanlm olan fiil ve fiilin nesnesi olan isimle oluturulmu bir deyimdir (фразеология) ..R.’ya evirisinde ise ПРИДАТИ УМ deyiminin gnmzdeki karl olan СОВЕТОВАТЬ fiili yine Yaln Gelecek Zamanda, ikinci oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde ПРИДАТИ УМ deyimine rastlamamz mmkn deildir. Bu deyimin yerini tamamen СОВЕТОВАТЬ fiili almtr. Bunun dnda anlam bakmndan birbirine e deer olan deyimler.R.’da saklanmtr. rnein; ДАТЬ СОВЕТЬ, ПОДАТЬ МЫСЛЬ deyimleri. Bu iki deimden de aka grlmektedir ki, fiil kk ayn kalmasna ramen fiillerin nesnesi deimektedir. Bu fiil kkyle E.R .
cmlede geen “УМ” nesnesinin beraber kullanlna gnmzde artk rastlanlmamaktadr .
ЗАЯСТА E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc ikil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ЗАЯТИ fiilinin bu cmledeki anlamn karlayabilecek olan ВОЗВРАТИТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. cmledeki “ОПЯТЬ” (gene, yine) bize fiilin tam olarak hangi eylemi ifade ettiini gstermektedir. Bu nedenle ЗАЯТИ fiilinin karl olabilecek dier fiiller arasndan ВОЗВРАТИТЬ (“geri vermek, iade etmek, yeniden kazanmak”) fiili seilmitir. Cmleler arasndaki tekil
– oul ahs farkll dikkat ekmektedir. E.R. cmlede iki kiiden bahsedildii iin ikil ahs kullanlmtr fakat.R.’da ikil ahs olmad iin iki kiiden bahsederken oul ahs kullanlmaktadr .
86. ПРИКЛЮЧИ С (E.R.) – СЛУЧИЛОСЬ (.R.)
…В СИ БО ВРЕМЕНА И В С ЛТА ПРИКЛЮЧИ С НКОЕМУ
НОВГОРОДЬЦЮ ПРИТИ В ЧЮДЬ…(E.R.)…В ТО ЖЕ ВРЕМЯ, В ТЕ ЖЕ ГОДЫ, СЛУЧИЛОСЬ НЕКОЕМУ
НОВГОРОДЦУ ПРИЙТИ В ЧУДСКУЮ ЗЕМЛЮ…(.R.) ПРИКЛЮЧИ С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ПРИКЛЮЧИТИ С fiilinin gnmzdeki karl olan СЛУЧИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Her iki cmlede fiilin znesiz kullanm (безличная форма) eklinde kurulmutur. Gnmzde E.R. cmlede kullanlan ПРИКЛЮЧИТИ С fiiline ПРИКЛЮЧАТЬСЯ / ПРИКЛЮЧИТЬСЯ eklinde konuma dilinde rastlamamz hala mmkndr. Fakat edebi dilde bu fiil giderek kaybolmaktadr. Ayn zamanda bu fiil kknden treyen ПРИКЛЮЧЕНИЕ ismi ve ПРИКЛЮЧЕНЧЕСКИЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .87. ЧАЯ (E.R.) – НАДЕЯСЬ (.R.)
…ДАВЫДЪ ЗАТВОРИ С ВЪ ГРАД, ЧАЯ ПОМОЧИ В ЛЯХОХ НА
СВЯТОПОЛЪКА…(E.R.)…ДАВЫД ЗАТВОРИЛСЯ В ГОРОДЕ, НАДЕЯСЬ НА ПОМОЩЬ
ПОЛЯКОВ ПРОТИВ СВЯТОПОЛКА…(.R.) ЧАЯ E.R.’da imdiki Zaman Ulac (деепричастие настоящего времени) olarak erkek cins, tekil ahs, yaln halde ekimlenerek kullanlmtr..R.’ya evirisinde ise ЧАЯТИ fiilinin gnmzdeki karl olan НАДЕЯТЬСЯ fiili imdiki Zaman Ulac olarak kullanlmtr. ЧАЯТИ fiiline gnmzde baz metinlerde ЧАЯТЬ eklinde rastlamamz mmkndr. Ayn zamanda bu fiil kknden treyen ЧАЯНИЕ ismi de.R.’da halen varln srdrmektedir. Fakat hem fiil hem de isim gnmzde edebi dilde olduka nadir kullanlmakta, konuma dilinde ise bu fiile ve isme neredeyse hi rastlanlmamaktadr .88. УСЪРТОША (E.R.) – ВСТРЕТИЛИ (.R.) Ъ
…УСЪРТОША ЖЕ И МИТРОПОЛИТЪ НИКИФОРЪ СЪ
ЕПИСКОПЫ И СО ВСИМИ КИЯНЕ С ЧЕСТЬЮ ВЕЛИКОЮ...(E.R.)ЖЕ ЕГО МИТРОПОЛИТ НИКИФОР С
…ВСТРЕТИЛИЕПИСКОПАМИ И СО ВСЕМИ КИЕВЛЯНАМИ С ВЕЛИКОЙ
ЧЕСТЬЮ …(.R.) УСЪРТОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise УСЪРСТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ВСТРЕТИТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .УСЪРСТИ fiili zaman ierisinde tamamen ortadan kaybolmutur .
Gnmzde ne bu fiile nede fiil kknden treyen herhangi baka bir kelimeye rastlamamz mmkn deildir .
89. ОБОЛОКОША С (E.R.) – ОБЛАЧИЛИСЬ (.R.)
…И ЯКО БЫСТЬ УТРО, МИТРОПОЛИТЪ, ЕПИСКОПИ, ИГУМЕНИ
ОБОЛОКОША С У СВЯТИТЕЛЬСКЫЯ РИЗЫ...(E.R.)…И ВОТ НАУТРО МИТРОПОЛИТ, ЕПИСКОПЫ, ИГУМЕНЫ
ОБЛАЧИЛИСЬ В СВЯТИТЕЛЬСКИЕ РИЗЫ…(.R.) ОБОЛОКОША С E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ayn fiilin gnmzdeki karl olan ОБЛАЧИТЬСЯ fiili yine Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .Gnmzde E.R. cmlede kullanlan fiile herhangi bir morfolojik deiiklik olmam ekliyle rastlamamz mmkn deildir. ОБОЛОКАТИ С fiili baz harf dmeleri ve fiil yapm ekinin deimesiyle ОБЛАЧИТЬСЯ eklini almtr. Bu fiil E.R.’da gnlk hayatta kullanlan “giyinmek” anlamn ifade ederken,.R.’da gnlk konuma dilinde kullanmn yitirmi ve yalnzca kilise dilinde “din adamlarnn dini kyafetlerini giymesi” anlamn ifade edecek ekilde kullanlmaya devam etmitir .
90. УЗРВШЮ (E.R.) – УВИДЕВ (.R.)
…ГЛБОВИ ЖЕ, УЗРВШЮ, УЖАСЕ С СЕРДЦЕМЬ, И НАЧА С
МОЛИТИ ГЛБЪ ВОЛОДИМЕРУ, ШЛЯ ОТ СЕБЕ ПОСЛЫ...(E.R.)…ГЛЕБ ЖЕ УВИДЕВ ЭТО, УСТРАШИЛСЯ И СТАЛ СЛАТЬ К
ВЛАДИМИРУ ПОСЛОВ С МОЛЬБАМИ О МИРЕ…(.R.) УЗРВШЮ E.R.’da Gemi Zaman Ksa Etken Ortac (краткое действительное причастие прошедшего времени) olarak, erkek cins, tekil ahs, ynelme halinde ekimlenerek kullanlm bir yklemdir. E.R .cmledeki gze batan tek kullanm hatas cinsin doru seilmemesidir .
E.R. gemi zaman ksa etken orta yapmnda erkek cinsin ald –ъ veya
–въ ekinin kullanlmas yerine dii cins eki olan –ъвш eki kullanlmtr .
.R.’ya evirisinde ise E.R. cmlede kullanlan fiilin gnmzdeki karl olan ВИДЕТЬ fiili nekle beraber Gemi Zaman Ulac olarak kullanlmtr. Bu morfolojik deiiklik cmleler arasnda herhangi bir anlam kaybna neden olmam, her iki cmlede de “grmek” anlam ifade edilmitir. E.R. cmlede kullanlan УЗРТИ fiiline.R.’da rastlamamz artk mmkn deildir. Yalnzca bu fiil kknden treyen ЗРЕЛИЩЕ, ЗРЕНИЕ, ЗРИТЕЛЬ isimleri ve ЗРИМЫЙ, ЗРИТЕЛЬНЫЙ, ЗРЯЧИЙ sfatlar gnmzde halen varln srdrmektedir .
91. ОТВЕРЗОША (E.R.) – ОТКРЫЛИ (.R.) …И ПРИНЕСЪШЕ И В НОВУЮ ЦЕРКОВЬ, ОТВЕРЗОША РАКУ...(E.R.) …И ПРИНЕСЯ ЕГО В НОВУЮ ЦЕРКОВЬ, ОТКРЫЛИ ГРОБ…(.R.) ОТВЕРЗОША E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc oul ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise OТВЕРЗАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ОТКРЫТЬ fiili Gemi Zamanda, nc oul ahsta ekimlenerek kullanlmtr .
Gnmzde OТВЕРЗАТИ fiilinin tam karl olan ОТВЕРЗАТЬ / ОТВЕРЗТЬ fiili ayn anlamda kullanlarak varln srdrmektedir. Fakat bu fiillere gnlk konuma dilinde rastlamamz neredeyse mmkn deildir. Bu fiiller genellikle edebi dilde zellikle iir dilinde varln srdrmektedir. Konuma dilindeyse hibir anlam farkll olmayan ОТКРЫТЬ fiili bu fiilin yerini almtr .
92. СОТВАРЯЕТЬ С (E.R.) – СЛУЧАЕТСЯ (.R.) …ПОМЫСЛОМЪ ЖЕ ВЬЗЬРАСТЬШИМЬ СОТВАРЯЕТЬ С ГРХЪ...(E.R.) …ОТ ВОЗРОСШИХ ЖЕ ПОМЫСЛОВ СЛУЧАЕТСЯ ГРЕХ…(.R.) СОТВАРЯЕТЬ С E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise СОТВОРИТИ С fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan СЛУЧАТЬСЯ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. СОТВОРИТИ С fiil kknden gelen ve gnmzde –ся dnllk eki olmadan kullanlan СОТВОРИТЬ fiili bu cmlenin evirisinde kullanlmamtr. Bu iki fiilin kkenleri ayn olmasna ramen tadklar anlamlar farkldr. E.R. cmledeki fiil “olmak, baa gelmek” anlamn yanstmaktadr. СОТВОРИТЬ fiili ise gnmzde bu anlam tamamaktadr. Bu nedenle.R.’ya evirisinde bu eylemi yanstan en doru fiil olan СЛУЧАТЬСЯ fiili kullanlmtr. E.R. fiil kknden treyen fakat gnmzde.R. fiilin anlamn yanstan СОТВОРЕНИЕ ismi de halen varln srdrmektedir .
93. БЛЮСТИ С (E.R.) – ОСТЕРЕГАЙТЕСЬ (.R.)
…ПРОТИВИТИ С БСОВЬСКОМУ ДЙСТВУ И ПРОНЫРЬСТВУ ИХЪ,
И БЛЮСТИ С ОТ ЛНОСТИ И ОТ МНОГАГО СНА...(E.R.)…ПРОТИВЬТЕСЬ ДЬЯВОЛЬСКИМ ДЕЛАМ И ХИТРОСТИ ИХ,
ОСТЕРЕГАЙТЕСЬ ЛЕНОСТИ И МНОГОГО СНА…(.R.) БЛЮСТИ С E.R.’da ikinci tekil ahs, Emir Kipinde ekimlenerek kullanlm bir yklemdir (Повелительное Наклонение)..R.’ya evirisinde ise БЛЮСТИ С fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ОСТЕРЕГАТЬСЯ fiili ikinci oul ahs, Emir Kipinde ekimlenerek kullanlmtr. Cmleler arasnda dikkati eken tekil – oul ahs fark anlam bozacak nitelikte deildir..R.’ya evirisinde sesleni ieren bu cmlenin oul ahsta ekimlenmesi tercih edilmitir. E.R. БЛЮСТИ С fiiline gnmzde –ся dnllk eki kaldrlm olarak БЛЮСТИ eklinde ve ayn anlamda rastlamamz mmkndr. Fakat bu fiilin kullanm giderek geerliliini yitirmektedir. Bu fiil yerine daha sk kullanlan ve ayn anlam tayan ОСТЕРЕГАТЬСЯ, ВОЗДЕРЖИВАТЬСЯ, ОХРАНЯТЬ, БЕРЕЧЬ gibi fiiller.R.’ya yaplan evirilerde kullanlmaktadr .94. БОДРУ БЫТИ (E.R.) – БОДРСТВУЙТЕ (.R.)
…И БОДРУ БЫТИ НА ПНИЕ ЦЕРКОВЬНОЕ И НА ПРЕДАНИЯ
ОТЕЦЬСКАЯ И НА ПОЧИТАНИЯ КНИЖНАЯ...(E.R.)…БОДРСТВУЙТЕ ДЛЯ ЦЕРКОВНОГО ПЕНИЯ И ДЛЯ УСВОЕНИЯ
ПРЕДАНИЯ ОТЕЧЕСКОГО И КНИЖНОГО ЧТЕНИЯ…(.R.) БОДРУ БЫТИ E.R.’da ikinci tekil ahs, emir kipinde ekimlenerek kullanlm fiil ve isim yardmyla oluturulmu Birleik sim Yklemidir. (составное именное сказуемое)..R.’ya evirisinde ise БЫТИ fiili ve isim yardmyla oluturulmu olan yklemi tek bir fiil ekliyle karlayan БОДРСТВОВАТЬ fiili ikinci oul ahs, Emir Kipinde ekimlenerek kullanlmtr. E.R.’da БОДРСТВОВАТИ fiili var olmasna ramen metinlerin byk ounluunda БЫТИ fiili ve isim yardmyla oluturulan yklemin kullanldn grmekteyiz. БОДРСТВОВАТИ fiil kknden treyen БОДРОСТЬ ismi ve БОДРЫЙ sfat da.R.’da halen varln srdrmektedir .95. НАЧА ЮРОДЬСТВО ТВОРИТИ (E.R.) – НАЧАЛ ЮРОДСТВОВАТЬ (.R.)
…И НА ВЛАСЯНИЦЮ СВИТУ ВОТОЛЯНУ И НАЧА ЮРОДЬСТВО
ТВОРИТИ И ПОМАГАТИ НАЧА ПОВАРОМЪ...(E.R.)…А НА ВЛАСЯНИЦУ НАДЕЛ СВИТУ ИЗ ГРУБОЙ ТКАНИ И НАЧАЛ
ЮРОДСТВОВАТЬ И ПОМОГАТЬ ПОВАРАМ…(.R.) НАЧА ЮРОДЬСТВО ТВОРИТИ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenmi yardmc fiil ve mastar + isimle oluturulmu gerekletirilecek eylemi belirten bir sim Yklemidir. E.R .cmledeki karmak yklem yapsn gidermek iin.R.’da gemi zamanda, nc tekil ahsta ekimlenmi yardmc fiil ve gerekletirilecek olan eylemi belirten mastar halindeki fiilden oluan Birleik Eylem Yklemi oluturulmutur. E.R. cmlede isim ve fiilin birleimiyle oluturulan ТВОРИТИ ЮРОДЬСТВО tabirinin gnmzdeki karl ЮРОДСТВОВАТЬ fiilidir. E.R.’da da ayn anlamda kullanlan ЮРОДИТИ С fiili var olmasna ramen bu cmlede kullanlmamtr. Bu fiil kknden treyen ЮРОДСТВО ismi ve ЮРОДИВЫЙ sfat da halen.R.’da varln srdrmektedir .
96. ПРОБОДЕ (E.R.) – ПРОНЗИЛ (.R.)
…КНЯЗЮ ЖЕ ЯРОПОЛКУ ЛЕЖАЩУ НА САНКАХ, А ОНЪ С КОНЯ
САБЛЕЮ ПРОБОДЕ Я МСЯЦА НОЯБРЯ ВЪ 22...(E.R.)…КНЯЗЯ ЯРОПОЛКА ЛЕЖАВШЕГО НА ВОЗУ, ПРОНЗИЛ ТОТ
САБЛЕЮ С КОНЯ В 22-Й НОЯБРЯ…(.R.) ПРОБОДЕ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ПРОБОДАТИ fiilinin gnmzdeki karl olan ПРОНЗИТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. ПРОБОДАТИ fiiline gnmzde rastlamamz mmkn deildir. Bu fiilin yerini gnmzde birbirinin e anlamls olan ПРОНЗАТЬ, ПРОКАЛЫВАТЬ, ПРОТЫКАТЬ, ПРОСВЕРЛИВАТЬ fiilleri almtr. ПРОБОДАТИ fiil kknden treyen ПРОБОДЕНИЕ ismi ise.R.’da saklanan tek kelime olarak varln srdrmektedir .97. ЛОВЫ (E.R.) – ОХОТИЛСЯ (.R.)
…В СЕ ЖЕ ЛТО БЫСТЬ: ВСЕВОЛОДУ ЛОВЫ ДЮЩА
ЗВРИНЫЯ ЗА ВЫШЕГОРОДОМЬ...(E.R.)…В ТОТ ЖЕ ГОД, КОГДА ВСЕВОЛОД ОХОТИЛСЯ НА ЗВЕРЕЙ ЗА
ВЫШГОРОДОМ…(.R.) ЛОВЫ E.R.’da Geni Gemi Zamanda (аорист), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ЛОВИТИ fiilinin anlam olarak gnmzdeki karl olan ОХОТИТЬСЯ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr .E.R. cmlede ki ЛОВИТИ fiili “avlanmak, avclk etmek” anlamn tamaktadr. Gnmzde bu fiilin direk karl olan ЛОВИТЬ fiili ise bu anlam tamamaktadr. Bu anlama yakn olarak yalnzca baz hayvanlar avlamaktan bahsederken kullanlmaktadr (balk, ku, sinek). Fakat genel olarak “avlanmak, avclk etmek” manasn iermemekte, bu anlamda.R.’da yalnzca ОХОТИТЬСЯ fiili kullanlmaktadr. E.R. ЛОВИТИ fiil kknden treyen ЛОВ, ЛОВЕЦ, ЛОВЛЯ ve ЛОВУШКА isimleri de.R.’da halen ayn anlam yanstacak ekilde varln srdrmektedir .
98. ИЗГАРЯШЕ (E.R.) – ПЕРЕСОХЛА (.R.)
…У СЕ ЖЕ ЛТО ВЕДРО БЯШЕ, ЯКО ИЗГАРЯШЕ ЗЕМЬЛЯ, И
МНОЗИ БОРОВЕ ИЗГОРЯХУСЯ САМ И БОЛОТА...(E.R.)…В ТОТ ЖЕ ГОД ЗАСУХА БЫЛА, ТАК ЧТО ПЕРЕСОХЛА ЗЕМЛЯ
И МНОГИЕ ЛЕСА И БОЛОТА САМИ ВОЗГОРАЛИСЬ…(.R.) ИЗГАРЯШЕ E.R.’da Bitmemilik Zamannda (имперфект), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise ИЗГАРАТИ fiilinin gnmzde bu cmledeki anlamn daha doru karlayacak olan ПЕРЕСОХНУТЬ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. Gnmzde ИЗГАРАТИ fiiline bu ekliyle ve bu anlamda rastlamamz mmkn deildir. Yalnzca ayn kke sahip olarak farkl neklerle kullanmna rastlamaktayz. Fakat bu fiil anlam olarak farkl nek alsa bile bu cmledeki anlam karlayamamaktadr. Cmlede “topran kurumasndan, kuraklndan” bahsedilmektedir. ГОРЕТЬ kkne sahip fiiller ise yalnzca “yanmak, parlamak, kzmak” anlamlarn tamaktadrlar. Bu nedenle bu cmlenin.R.’ya evirisinde “kurakl” niteleyen ПЕРЕСОХНУТЬ fiili kullanlmtr .99. ВОЗБРАНЯЮЩЮ (E.R.) – ПРЕПЯТСТВОВАЛ (.R.)
…ПОЛОВЬЦ ЖЕ НАЧАША ВОЕВАТИ ОКОЛО ЧЕРНИГОВА,
ОЛГОВ НЕ ВОЗБРАНЯЮЩЮ, Б БО САМЪ ПОВЕЛЛЪ ИМЪ
ВОЕВАТИ...(E.R.)…ПОЛОВЦЫ ЖЕ СТАЛИ ВОЕВАТЬ ОКОЛО ЧЕРНИГОВА, А
ОЛЕГ НЕ ПРЕПЯТСТВОВАЛ ИМ, ИБО САМ ПОВЕЛЕЛ ИМ
ВОЕВАТЬ…(.R.) ВОЗБРАНЯЮЩЮ E.R.’da ВОЗБРАНЯТИ fiilinden tretilen ve yalnzca isim olarak kullanlan bir kelimedir. Bu cmlede ise bu kelime fiil grevi stlenmitir..R.’ya evirisinde ise ayn gramer yapsn kullanmamz ok olas olmad iin bu ismin tretildii ВОЗБРАНЯТИ fiilinin gnmzdeki karlklarndan biri olan ПРЕПЯТСТВОВАТИ fiili Gemi Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr .ВОЗБРАНЯТИ fiiline gnmzde halen ВОЗБРАНЯТЬ / ВОЗБРАНИТЬ eklinde rastlamamz mmkndr. Fakat bu fiil giderek kullanmn kaybetmekte ve yerini e anlaml olan baka fiillere brakmaktadr. Bu fiil kknden treyen herhangi bir isimde.R.’da varln srdrmemektedir .
100. КАЗНИТЬ (E.R.) – НАКАЗЫВАЕТ (.R.)
…СИМЬ КАЗНИТЬ НЫ НАХОЖЕНЬЕМЬ ПОГАНЫХЪ, СЕ БО ЕСТЬ
БО БАТЪГЪ БОЖИЙ, ДА НКОЛИ СМИРИВШЕСЯ
УСПОМЯНЕМСЯ ОТ ЗЛАГО ПУТИ...(E.R.)…ОН НАКАЗЫВАЕТ НАС НАШЕСТВИЕМ ПОГАНЫХ; ЭТО ВЕДЬ
БИЧ БОЖИЙ, ЧТОБЫ МЫ СМИРИЛИСЬ, ОПОМНИВШИСЬ НА
ПУТИ ЗЛА…(.R.) КАЗНИТЬ E.R.’da imdiki Zamanda (настоящее время), nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlm bir yklemdir..R.’ya evirisinde ise КАЗНИТИ fiilinin bu cmledeki anlamyla gnmzdeki karl olan НАКАЗЫВАТЬ fiili imdiki Zamanda, nc tekil ahsta ekimlenerek kullanlmtr. E.R. cmlede kullanlan КАЗНИТИ fiili bu cmleye “cezalandrmak” anlamn vermektedir..R.’da ise КАЗНИТИ fiilinin tam karl olan КАЗНИТЬ fiili bu anlamdan biraz daha farkl olarak “idam etmek” anlamnda kullanlmaktadr. Bu anlam farkll nedeniyle КАЗНИТЬ fiilinin bu cmlede kullanlmas tercih edilmemitir. Yalnzca unutulmamas gereken bir nans vardr..R.’da baz cmlelerde КАЗНИТЬ fiili mecazi alamda “cezalandrmak” olarak kullanlabilmektedir. Bu mecazi anlam tamamen fiilin E.R. kkne baldr. Fakat genel olarak bu anlamda.R.’da НАКАЗЫВАТЬ / НАКАЗАТЬ fiili daha yaygn olarak kullanlmaya balamtr. E.R .КАЗНИТИ fiil kknden treyen КАЗНЬ ismi de.R.’da halen varln srdrmektedir .
nceleme yapmak zere setiimiz XII yzyla ait “Gemi Yllarn Hikyesi” («Повесть Временных Лет») isimli el yazmasnn Eski Rusadan ada Rusaya evirisini yaparak, Eski Rusa fiillerin cmle iinde kullanmlarn, cmle iindeki rollerini ve paragraf ierisindeki anlamlarn gstermeyi hedefledik. Tezimizin bu blmnde “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserin 58 adet farkl paragraf zerinde alma yaptk .
“Gemi Yllarn Hikyesi” adl el yazmasnn Eski Rusadan ada Rusaya evirisi
ПОВЕСТЬ О МИНУВШИХ ГОДАХ
ПОВСТЬ ВРЕМЕННЫХЪ ЛТ
ЧЕРНОРИЗЦА ФЕОДОСЬЕВА
ЧЕРНОРИЗЦА ФЕДОСЬЕВА
МОНАСТЫРЯ ПЕЧЕРСКОГО .
МАНАСТЫРЯ ПЕЧЕРЬСКАГО,
ОТКУДА ПОШЛА РУССКАЯ
ОТКУДУ ЕСТЬ ПОШЛА РУСКАЯ
ЗЕМЛЯ. КТО В НЕЙ СТАЛ ПЕРВЫМ
ЗЕМЛЯ И ХТО В НЕЙ ПОЧАЛЪ
КНЯЖИТЬ И ОТКУДА ВОЗНИКЛА
ПРВЕ КНЯЖИТИ, И ОТКУДУ РУССКАЯ ЗЕМЛЯ .
РУСКАЯ ЗЕМЛЯ СТАЛА ЕСТЬ .
…Хамови же яся полуденья часть: …Хаму же достался юг: Египет, Егупетъ, Ефиопья, прилежащия къ Эфиопия, соседящая с Индией, и Индомъ, другая же Ефиопья, из неяже другая Эфиопия, из которой вытекает река эфиопская Красная, текущая на исходить рка ефиопьскаа Чермьна, восток, Фивы, Ливия, соседящая с текущия на въстокъ, Фива, Луви, Куриния, Киринией, Мармария, Сирты, другая прилежащи доже до Ливия, Нумидия, Масурия, Мармариа, сурит, Ливуи другая, Мавритания, находящаяся напротив Нумидия, Масурия, Мавритания, Гадира. На востоке же находятся противу сущи Гадир. Сущимъ же къ Киликия, Памфилия, Писидия, Мисия, встоком имать Киликию, Памфилию, Ликаония, Фригия, Камалия, Ликия, Лукаонию, Кария, Лидия, другая Мисия, Троада, Писидию, Мосию, Фругию, Камалию, Ликию, Карию, Эолида, Вифиния, Старая Фригия .
Лудию, Масию другую, Троаду, Туда же относятся и острова некие:
Солиду, Вифунию, Старую Фругию. И Сардиния, Крит, Кипр, и река Геона, имать островы пакы: Сарданию, называемая Нил .
Критъ, Купръ, и рку Гиону, зъвемую Нилу .
метавше, не переступати никомуже въ своей части. И был единый народ. И жребий братень, и живяху кождо въ когда умножились люди на земле, то своей части. И бысть языкъ единъ. И замыслили они создать столп до неба умножившим с человком на земли, в дни Нектана и Фалека. И собрались и помыслиша создати столпъ до на месте поля Сенаар строить столп до небеси въ дни Нектана и Фалека. И неба и около него город Вавилон. И строили столп тот сорок лет и не събравше с на мст Сенарь поле завершен был. И Господь Бог сошел здати столпъ до небесе и городъ около видеть город и столп. И сказал его Вавилонъ, и здаша столпъ за 40 Господь: «Вот род един и язык един» .
лт, и не свршенъ бысть. И сниде И Бог смешал народы и разделил на Господь Богъ видть город и столпа, и семьдесят два народа и рассеял по рече Господь: «Се родъ единъ и языкъ всей земле. По смешении же народов Бог ветром великим разрушил столп .
единъ». И смси Богъ языкы, и И есть остатки его между Ассирией и раздли на 70 и на два языка, и расся Вавилоном и имеют в высоту и в по всей земли. По размшеньи же ширину 5433 локтя. И много лет сохраняются эти остатки .
языкъ Богъ втромъ великомъ раздруши столпъ, и есть останокъ его межи Асура и Вавилона, и есть въ высоту и въ шириню лакотъ 5433 локотъ, въ лта многа хранимъ останокъ .
…По раздрушении же столпа и по …По разрушении же столпа и по разделении народов, сыновья Сима раздлении языкъ прияша сынове приняли восточные страны, а сыновья Симовы въсточныя страны, а Хамовы Хама — южные страны. А сыновья же сынове полуденныа страны. Иафетовы приняли запад и северные Афетови же сынове западъ прияша и страны. От этих же семидесяти двух полунощьныя страны. От сихъ же 70 и народов произошел славянский народ, дву языку бысть языкъ словенескъ, от от племени Иафета — так называемые племени же Афетова, нарцаеми норики, которые и есть славяне .
норци, иже суть словен .
…По мнозхъ же временхъ сл …Спустя много времени славяне сели суть словени по Дунаеви, кде есть по Дунаю, где теперь земля Венгерская и Болгарская. И те славяне нын Угорьская земля и Болгарьская. разошлись по земле и назвались От тхъ словенъ разидоша с по своими именами от мест, на которых земьли и прозваша с имены своими, сели. Как придя, сели на реке именем кде сдше на которомъ мст. Яко Морава, так назвались морава, а другие назвались чехи. А вот те же пришедше сдоша на рц именемъ славяне: белые хорваты, сербы и Морав, и прозваша с морава, а хорутане. Когда волохи напали на друзии чес нарекоша с. А се ти же дунайских славян, то поселились среди них и стали притеснять их .
словне: хорвати блии, серпь и Другие славяне же пришли и сели на хорутане Волохомъ бо нашедшим на Висле и прозвались поляками, а от тех словены на дунайскые, и сдшимъ в поляков пошли поляне, другие поляки нихъ и насиляющимъ имъ. Словне — лютичи, иные — мазовшане, а иные — поморяне .
же ови пришедше и сдоша на Висл, и прозваша с ляхов, а от тхъ ляховъ прозваша с поляне, ляхов друзии — лютиц, инии мазовшане, а инии поморяне .
…Такоже и т же словне, пришедше, …Также эти же славяне, придя, сели по Днепру и назвались полянами, а сдоша по Днепру и наркоша с другие — древлянами, потому что поляне, а друзии деревляне, зане сели в лесах, а другие сели между сдоша в лсхъ, а друзии сдоша Припятью и Двиною и назвались межи Приптью и Двиною и наркоша дреговичами, иные сели по Двине и назвались полочанами, по речке, с дреговичи, и инии сдоша на впадающей в Двину, именуемой Двин и нарекоша с полочане, Полота, от нее и прозвались полочане .
рчькы ради, яже вътечеть въ Двину, Те же славяне, которые сели около именемь Полота, от сея прозваша с озера Ильмень, назывались своим именем и построили город и назвали полочан. Словне же сдоша около его Новгородом. А другие сели по озера Илмера, и прозваша с своимъ Десне, Сейму и по Суле и назвались именемъ, и сдлаша городъ и северянами. И так распространился нарекоша и Новъгородъ. А друзии же славянский народ, а по его имени и сдоша на Десн, и по Семи, и по грамота назвалась славянской .
Сул и наркоша с сверо. И тако разиде с словенескъ языкъ, тмьже и прозва с словеньская грамота .
…Поляномъ же живущим о соб по …Когда же поляне жили сами по себе на этих горах, тут был путь из Варяг в горамъ симъ, и б путь из Варягъ въ Греки и из Грек по Днепру, а в Гркы, и изъ Гркъ по Днепру, и верховьях Днепра — волок до Ловоти, врхъ Днпра волокъ до Ловоти, и по а по Ловоти можно войти в Ильмень Ловоти вънити в Илмерь озеро озеро великое; из этого же озера великое, из негоже озера потечеть вытекает Волхов и впадает в озеро Волховъ и втечеть въ озеро великое великое Нево. И устье того озера Нево, и того озера внидет устье в море впадает в Варяжское море. И по тому Варяское. И по тому морю внити доже морю можно дойти даже до Рима, а от и до Рима, а от Рима прити по тому же Рима можно прийти по тому же морю морю къ Цесарюграду, и от Царяграда к Царьграду, а от Царьграда прийти в прити в Понтъ море, в неже втечет Понт море, в которое впадает река Днепр .
Днпръ рка .
…Якоже ркоша, Андрю учащю в …Как говорят, когда Андрей учил в Синопии, пришедшю ему в Корсунь, Синопе и прибыл в Корсунь, узнал он, увид, яко ис Коръсуня близъ устье что недалеко от Корсуня устье Днепра. И он захотел пойти в Рим и Дьнпръское, и въсхот поити в Римъ, и приде въ устье Днепръское, и оттол проплыл в днепровское устье и оттуда отправился вверх по Днепру. И поиде по Днпру гор. И по случилось так, что он пришел и стал приключаю приде и ста подъ горами под горами на берегу. И утром он на берез. И заутра, въставъ, рече к встал и сказал бывшим с ним сущимъ с нимъ ученикомъ: «Видите ученикам: «Видите ли эти горы? Так горы сия? Яко на сихъ горахъ на этих горах воссияет благодать въсияеть благодать Божия: имать и Божия, будет город великий и Бог городъ великъ быти и церкви мьногы воздвигнет много церквей». И взойдя имат Богъ въздвигнути». И въшедъ на на эти горы благословил их и горы сиа, и благослови я, и постави поставил крест. Помолился Богу и крестъ, и помолив с Богу, и слзе съ сошел с этой горы, где впоследствии будет Киев, и пошел вверх по Днепру .
горы сея, идеже послже бысть Киевъ, И пришел к славянам, где нынче стоит и поиде по Днпру гор. И приде въ Новгород, и увидел живущих там словены, идеже нын Новъгород, и людей — каков их обычай и как они моются и хлещутся. И подивился на видвъ люди ту сущая, какъ ихъ них. И пошел к варягам и пришел в обычай и како с мыють и хвощют с, Рим. Поведал он о том, скольких и удиви с имъ. И иде въ Варягы, и научил и кого видел. И он рассказал приде в Римъ, исповда, елико научи им: «Я видел диво в Славянской и елико вид, и рече имъ: «Дивно земле, когда шел сюда. Видел деревянные бани. Они натопят их видхъ землю словеньску, идущю ми сильно, разденутся и обольются смо. Видхъ бан древяны и мытелью, возьмут веники и начнут пережьгуть я велми, и съвлекут с и хлестаться. И до того себя добьют, что будуть нази, и обольют с мытелью, и едва вылезут, чуть живые и обольются возмуть вникы, и начнуть хвостати водою студеною и только так оживут .
И творят это постоянно, никем же не с, и того соб добьють, одва мучимые, но сами себя мучат, и то вылзуть еле живы, и обольют с творят не мытье себе, а... мученье» .
водою студеною, и тако оживут. И Те же, слышав, удивлялись. Андрей тако творять по вся дни, не мучими же, побыв в Риме, пришел в Синоп .
никымже, но сами с мучать, и то творят не мытву себ, а.. .
мученье». И се слышавше, дивляху с .
Андрй же, бывъ в Рим, приде въ Синопию .
…Поляномъ же живущиим о соб и …Поляне же жили в те времена сами владющимъ роды своими, яже и до по себе и управлялись своими родами;
сея братья бяху поляне, и живяху ибо и до той братии были уже поляне .
кождо съ родом своимъ на своихъ И они жили все своими родами на своих местах и каждый управлялся мстехъ, володюще кождо родомъ самостоятельно. И были три брата:
своимъ. И быша 3 брата: а единому один по имени Кий, другой — Щек, а имя Кий, а другому Щекъ, а третьему третий — Хорив, и сестра их — Лыбедь .
Хоривъ, и сестра ихъ Лыбдь .
…Но сий Кий княжаше в роду своем, …А этот Кий княжил в своем роде .
и приходившю ему къ цесарю — не Когда он ходил к цесарю, какому — свмы, но токмо о смъ вмы, якоже не знаем, но только знаем, как сказають: яко велику честь приялъ говорят, великих почестей удостоился тогда от цесаря, какого — не знаю, к есть от цесаря, которого не вмъ и при которому он приходил. Когда же котором приходи цесари. Идущю же возвращался, он пришел к Дунаю и ему опять, приде къ Дунаеви, и облюбовал место. Срубил небольшой възлюби мсто, и сруби городокъ городок и хотел сесть в нем со своим малъ, и хотяше ссти с родомъ родом. Да не дали ему живущие своимъ, и не даша ему близъ окрест; так и доныне называют придунайские жители городище то — живущии; еже и донын нарчють Киевец. Кий же, вернувшись в свой дунайци городище Киевць. Киеви же город Киев, тут и окончил свою пришедшю въ свой городъ Киевъ, ту и жизнь.И его братья Щек и Хорив и сконча животъ свой, и брата его — сестра их Лыбедь тут же скончались .
Щекъ и Хоривъ, и сестра ихъ Лыбдь ту скончаша с .
…А радимичи, и вятичи и северо...А радимичи, вятичи и северяне одинъ обычай имяху: живяху в лс, имели общий обычай: жили в лесу, как и все звери, ели все нечистое и якоже всякый звр, ядуще все срамословили при отцах и при снохах .
нечисто, и срамословье в нихъ предъ И у них браков не бывало, но отьци и пред снохами, и бьраци не устраивались игрища между селами. И бываху в нихъ, но игрища межю селы, сходились на эти игрища, на пляски и и схожаху с на игрища, на плясанья и на всякие бесовские песни и здесь на вся бсовьскыя псни, и ту умыкали себе жен по сговору с ними;
умыкаху жены соб, с неюже кто имели же по две и по три жены. И если кто умирал, то устраивали по нем свщеваше с. Имяхут же по дв и по тризну, а затем делали большую три жены. И аще кто умряше, творяху колоду и возлагали на эту колоду трызну надъ нимь, и посемъ творяху мертвеца и сжигали. А после этого, кладу велику, и възложать на кладу собрав кости, вкладывали их в мертвца и съжигаху, и посемъ, небольшой сосуд и ставили на столбах събравше кости, вложаху въ ссудъ по дорогам, как делают и теперь еще вятичи. Этого же обычая держались и малъ и поставляху на столп на кривичи и прочие язычники, не путехъ, иже творять вятичи и нын. знающие закона Божьего, но сами себе Си же обычаи творяху и кривичи и устанавливающие закон .
прочии погании, не вдуще закона Божиа, но творяху сами себ законъ .
…Инъ же законъ гилиомъ:жены у …Другой закон у гилий: у них жены нихъ орють, и хоромы зижють, и пашут, строят дома, совершают мужьскыя дла творять, но и любы мужские дела, но и любви предаются не сколько хотят, не сдерживаемые вовсе творить елико хощеть, своими мужьями и не стыдясь. Среди въздржаемы от мужий своихъ них есть и храбрые женщины, умелые отинудь, ни зазрятъ. В нихъ же суть и в охоте на зверей. Эти женщины хоробры жены ловити звр крпькы. властвуют над своими мужьями и Владють жены мужьми своими и повелевают ими. В Британии же въдобьляють ими. Въ Вритании же несколько мужей с одною женою спят, мнози мужи съ единою женою спять, а также многие жены с одним мужем тако же и многыя жены съ единымъ имеют связь и совершают беззаконие мужемъ похотьствують и безаконьная как закон отцов, никем не осуждаемые законъ отець творять независтьно и и не сдерживаемые .
невъздржанно .
...Амазоняни же мужа не имуть, акы...Амазонки же не имеют мужей, как бессловесный скот, но единожды в скотъ бесловесный, но единою лтом году, близко к весенним дням, к вешнимъ днемъ озмьствени будуть выходят из своей земли и сочетаются и съчитають с съ окрстныхъ мужи, с окрестных земель мужчинами, считая то время как бы неким яко нкоторое имъ торжество и торжеством и великим праздником .
велико празднество время т мнять. Когда же зачнут от них в чреве, — От нихъ заченшим въ чрев, и пакы снова покидают те места. Когда же придет время родить, если родится разбгнут с отсюду вси. Въ время же мальчик, то убивают его. Если же хотящимъ родити, аще родит с девочка, то вскормят ее и прилежно отроча — погубять и, аще ли воспитают .
двическъ полъ, то въздоять и прилжьно и въспитают .
мечь. И несоша козар къ князю по мечу и отнесли их хазары к своему князю и к своим старейшинам, и своему и къ старйшинамъ своим и сказали им: «Вот, новую дань нашли» .
рша имъ: «Се, налзохомъ дань Те же спросили у них: «Откуда?» Они нову». Они же рша имъ: «Откуду?», же ответили им: «В лесу на горах над рекою Днепром». Опять спросили те:
Они же рша имъ: «В лс на горах, «А что дали?» Они же показали меч. И над ркою Днпрьскою». Они же сказали старцы хазарские: «Эта дань ркоша: «Что суть вдал?» Они же не на добро, княже: мы добыли ее оружием, острым только с одной показаша мечь. И рша старц стороны, — саблями, а у этих оружие козарьстии: «Не добра дань, княже! обоюдоострое — мечи .
Мы доискахом с оружьемь одиноя страны, ркше саблями, а сихъ оружье обоюду остро, рекше мечи .
...В лто 6366-е. Михаилъ цесарь...В год 6366. Цесарь Михаил изыде с вои берегом и моремъ на отправился с воинами на болгар по берегу и морем. Болгары же, увидев, болъгары. Болгар же увидвьше, не не смогли противостоять им, могоша стати противу, крестити с попросили крестить их и обещали просиша, покоряти с грком. Цесарь покориться грекам. Цесарь же крестил же крести князя ихъ и бояры вся и их князя и всех бояр и заключил мир с болгарами .
миръ сътвори съ болгары .
...В лто 6390. Поиде Олгъ, поемъ вои...В год 6390. Олег выступил в поход, взяв с собою много воинов: варягов, свои многы: варягы, чюдь, словны, чудь, славян, мерю, весь, кривичей, и мрю, весь, кривичи. И прия городъ овладел городом Смоленском и Смольнескъ и посади в нем мужь посадил в нем своего мужа. Оттуда свой. Оттуда поиде внизъ и, пришедъ, отправился вниз, и придя, взял Любеч взя Любечь, и посади мужь свой. И и также посадил своего мужа. И придоста къ горамъ киевьскымъ, и пришли к горам киевским и Олег увид Олгъ, яко Осколдъ и Диръ увидел, что тут княжат Аскольд и Дир .
княжита, и похорони вои въ лодьях, а Он спрятал воинов в ладьях, а других другыя назади остави, а самъ приде, оставил позади, а сам приступил, неся нося Игоря молода. И приступль под отрока Игоря. И подошел к Угорской Угорьское, похоронивъ вои свои, и горе, спрятав своих воинов, послал к посла къ Асколду и Диру, глаголя, яко Аскольду и Диру. Говорил им: «Мы купцы, идем в Греки от Олега и «Гостье есмы, идемъ въ Гркы от княжича Игоря. Придите к нам, к Олга и от Игоря княжича. Да придета своим родичам.»
к роду своему, к нам» .
и казалъ, и протолоковалъ святыя знаем мы ни греческого языка, ни книгы. Не разумемъ бо ни грчькому латинского; одни учат нас так, а языку, ни латиньскому — оны бо ны другие иначе. Потому что мы не знаем инако учать, а друзии — инако, ни начертания букв, ни их значения. И пошлите нам учителей, которые бы тмьже не разумем книжнаго разума, могли истолковать нам книжные слова ни силы ихъ. А послете ны учителя, и смысл их.»
иже могуть ны сказати книжная словеса и разумъ ихъ» .
...И яша с грци, и ркоша цесаря и...Греки обязались и сказали Цесари и боярьство все: «Аще приидуть русь все бояре: «Если русские явятся не для торговли, то пусть не берут месячное .
бес купли, да не взимают мсячины. Пусть запретит русский князь своим Да запртить князь людем своимъ, людям, приходящим сюда русским, приходящим руси зд, да не творят творить бесчинства в селах и в нашей стране. Приходящие сюда русские пакости в селхъ и въ стран нашей. пусть живут у церкви святого Приходящии русь да витают у святаго Мамонта и пришлют к ним от нашего Мамы, и послеть царство наше, да царства, перепишут имена их. И тогда испишют имена ихъ, и тогда возмут возьмут полагающееся им месячное, мсячное свое — првое от города — сперва те, кто пришли из Киева, Киева, и пакы ис Чернигова и затем из Чернигова, и из Переяславля, Переяславля и прочии городи. И да и из других городов. И пусть входят в входять в городъ одиными вороты съ город только через одни ворота в цесаревымъ мужемъ, безъ оружья, сопровождении царского мужа, без мужь 50, и да творят куплю, якоже оружия, по пятьдесят человек и имъ надоб, и не платяче мыта ни в торгуют сколько им нужно, не уплачивая никаких сборов» .
чемьже» .
...В лто 6452. Игорь совокупи воя...В год 6452. Игорь собрал многих многы — варягы, и русь, и поляны, и воинов: варягов, русь, полян, славян, кривичей, и тиверцев и нанял словны, и кривичи, и тиверцы, и печенегов и заложников у них взял и печенгы ная и тали в нихъ поемъ, пошел на греков в ладьях и на конях, поиде на гркы в лодьяхъ и на конехъ, желая отомстить за себя. Услышав об хотя мьстити себе. Се слышавше, этом, корсунцы послали к Роману со Роману, словами: «Вот идут русские, корабли корсунци послаша къ глаголюще: «Се идуть Русь, покърыли покрыли море» .
суть море корабли» .
...В лто 6453. Присла Романъ, и...В год 6453. Прислали Роман, Костянтинъ и Стефанъ слы къ Константин и Стефан послов к Игорю восстановить прежний мир. Игорь же Игореви построити мира прваго .
говорил с ними о мире. И послал Игорь же глаголавъ с ними о мир. Игорь своих мужей к Роману. Роман Посла Игорь мужи свои къ Роману. же созвал бояр и сановников. И Романъ же събра бояры и сановникы. привели русских послов и велели им И приведоша рускыя слы, и повелша говорить и записывать речи тех и глаголати и писати обоихъ речи на других на хартию .
харотью .
...Улбъ, Турбенъ, Моны, Руалдъ,...Улеб, Турбен, Моны, Руальд, Свень, Свнь, Стиръ, Алданъ, Тилий, Стир, Алдан, Тилий, Апубкарь, Свень, Вузелев, Синько бирич, посланные от Апубкарь, Свень, Вузелвъ, и Синько Игоря, великого князя русского и от биричь, послании от Игоря, великаго всех князей и от всех людей Русской князя рускаго, и от всея княжья и от земли. И ими поручено возобновить всх людий Руское земли. И от тхъ старый мир, нарушенный уже много заповдано объновити ветхый миръ и лет ненавидящим добро и враждолюбцем дьяволом, и утвердить от ненавидящаго добра, вьраждолюбца дьявола разореный от любовь между греками и русскими .
многъ лт, утврдити любовь межю Гркы и Русью .
когождо ихъ службу, и кто како...Владимир же, услышав об этом, служить Богу». посмотрел на небо и сказал: «Если это...Володимеръ же, се слыша, възрвъ сбудется, сам крещусь!» И тотчас же на небо, и рече: «Аще с сбудеть, се повелел копать поперек трубам и перекрыли воду. Люди изнемогли от имамъ крестити с ». И ту абье повел жажды и сдались. Владимир вошел в копати прекы трубамъ, и переяша город с своей дружиною и послал к воду. И людье изнемогаху жажею Цесарям Василию и Константину водною и предаша с. И вниде сказать: «Вот взял уже ваш город Володимеръ въ град и дружина его, и славный; слышал же, что имеете посла Володимиръ къ цесареви, сестру девицу; если не отдадите ее за Василию и Костянтину, глаголя сице: меня, то сделаю вашей столице то же, «Се град ваю славный взях; слышю же что и этому городу». И, услышав это, се, яко сестру имаете двою, да аще ея Цесари опечалились и послали ему не вдасте за мя, то створю граду весть такую: пристало «Не вашему, яко и сему створихъ». И се христианам жениться и выдавать слышавша цесаря, быста печална, замуж за язычников. Если же посласта всть, сице глаголюще: «Не крестишься, то и ее получишь и достоить крестьяномъ за поганыя царство небесное воспримешь и посгити и даяти. Аще ли с будешь с нами единоверен. Если же не крестиши, то приимеши се и сделаешь этого, то не сможем выдать получиши царство небесное, и с нами сестру за тебя» .
единоврникъ будеши. Аще ли сего не хощеши створити, не можев дати...Исповедую едино крещение водою и сестры своей за тя» .
духом, приступаю к пречистым...К сим едино кресщение исповдаю тайнам, верую воистину в тело и водою и духомъ, приступаю кь кровь, принимаю церковные предания и поклоняюсь пречестным иконам, пречистымъ тайнамъ, врую вь поклоняюсь пречестному дереву, истину тло и кровь, и приемлю кресту и всякому кресту, святым церковьная предания, и кланяю с мощам и священным сосудам. Верую честнымъ иконамъ, кланяю с древу в семь соборов святых отцов, из честному и кресту, и всякому кресту и которых первый был в Никее 318 святымъ мощемь и святымь сьсудомъ. отцов, проклявших Ария и Вруй же семи сборъ святыхъ отець, проповедовавших непорочную и правую веру .
иже есть первый в Никии 300 и 18, иже прокляша Арья и проповдаша...В год 6500. Владимир заложил город вру непорочну и праву .
Белгород и набрал для него людей из...В лто 6500. Володимръ заложи иных городов и свел в него много людей, ибо любил город тот .
град Бльградъ, и наруби въ н от инхъ град, и много людий сведе в...Владимир же, вернувшись в свой онь, и б бо любя городъ сий .
стан, разослал глашатаев объявлять:
...Володимеръ же, пришедъ в товары, «Нет ли такого мужа, который бы посла по товаромъ бирича, глаголя: поборолся с печенегом?» И не сыскался нигде. На следующее утро «Нтут ли такаго мужа, иже бы с печенеги приехали и привели своего мужа, а у наших не оказалось. И ялъ с печенжаниномъ брати?» И не Владимир стал тужить, посылая по обрте с никдже. И заутра всему своему войску. Один старый прихаша печенз, а свой мужь муж пришел к князю и сказал ему:
приведоша, а наших не бысть. И поча «Князь! У меня один меньшой сын дома. Я вышел с четырьмя, а он тужити Володимръ, сля по всимъ остался дома. С самого детства еще воемь своим. И приде единъ мужь никто его не бросил оземь. Однажды я старъ к нему и рече ему: «Княже! Есть бранил его, а он мял кожу, так он у мене единъ сынъ дома менший, а сь рассердился на меня и разодрал кожу четырми есмь вышелъ, и онъ дома. От руками» .
дтьства си своего нсть кто имъ ударилъ. Единою бо ми сварящю, оному же мнущю уснье, и разгнва с...Посланные пришли ночью. Когда на мя, преторже черевии руками». подступили ближе, то услыхали, что Борис поет заутреню, так как сказали...Послании же придоша нощью, и уже ему, что собираются погубить его .
подъступиша ближе, и слышаша И, встав, начал он петь: «Господи! За блаженаго Бориса, поюща заутренюю что умножились мои враги! Многие повдаша бо ему, яко хотять тя восстают на меня»; и еще: «Ибо твои стрелы вонзились в меня; ибо я готов погубити. И, вьставъ, нача пти, к бедам. И скорбь моя предо мною.»; и глаголя: «Господи! Что с умножиша еще говорил он: «Господи! Услышь стужающии ми. Вьстають на мя мою молитву и не входи в суд с твоим мнози», и пакы: «Яко стрлы твоя рабом, потому что не оправдается уньзоша во мн, яко азъ на раны пред тобой никто из живущих, так как враг преследует мою душу» .
готовъ, и болзнь моя предо мною есть», и пакы глаголаше: «Господи!
Услыши молитву мою, и не вниди в судъ с рабомъ твоимъ, яко не оправдить с предъ тобою всякъ...В год 6539. Ярослав и Мстислав, живый, яко погна врагь душю мою»
собрав многих воинов, пошли на поляков и возвратили себе червенские...В лто 6539. Ярославъ и Мьстиславъ города и повоевали Польскую землю .
собраста воя многы, и идоста на Ляхы, Много поляков привели и поделили и заяста грады червенъскыя опять, и их. Ярослав же посадил своих поляков повоеваста Лядьскую землю, и многы по Роси; там они живут и по сей день .
ляхы приведоста, и раздлиста я. И посади Ярославъ своя по Рси, и суть и...Боголюбивый князь Ярослав любил до сего дни. Берестовое село и находившуюся там церковь Святых апостолов и помогал...Боголюбивому князю Ярославу многим попам, среди которых был любяще Берестовое и церковь ту пресвитер именем Иларион, муж сущую Святыхъ апостолъ и попы благочестивый, книжный и постник. И многы набъдящю, и в них же б ходил он из Берестового на Днепр, на прозвутерь, именемь Ларионъ, мужь холм, где ныне находится старый благъ, и книженъ и постникъ, и Печерский монастырь и там молился, ибо был там большой лес. Выкопал он хожаше с Берестового на Дьнпръ, на
Bu almamzda, Eski Rusa dilbilgisinde fiiller konusunu ilemeye ve bu fiillerde ada Rusaya gei aamasnda meydana gelen deiimleri gstermeye altk. nceleme yapmak zere setiimiz “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserden setiimiz 100 adet fiili cmle iinde rnek gstererek urad deiimleri aklamaya gayret ettik. Eski Rusa fiilleri incelerken anlamlarnn ve kullanm ekillerinin daha rahat anlalabilmesi iin inceleme yapmak zere setiimiz “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserin iinden incelediimiz fiillerin bulunduu 58 adet paragraf Eski Rusadan ada Rusaya tercme ettik .
Setiimiz eserde 100 adet fiilin incelenmesiyle elde ettiimiz sonuta Eski Rusa fiillerin dilin tarihi geliimi esnasnda biim, anlam ve kullanm alanlar esasnda deiim gsterdiklerini tespit ettik .
almamzn ilk blmnde Eski Rusa Dilbilgisinde fiiller konusunu detayl olarak akladk. Bu aklamay yapmamzdaki ama fiillerin gnmzden farkl olarak Eski Rusada hangi biim ve anlamlarda kullanldn tespit etmekti .
kinci blmmzde “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserden setiimiz, dilde olduka sk kullanlan 100 adet fiilin ada Rusaya gei aamasnda ne gibi deiimler gsterdiini tablo zerinde akladk .
nc ve son blmmzde zerinde alma yaptmz fiillerin bulunduu paragraflar temel alarak “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eseri Eski Rusadan ada Rusaya tercme etmeye altk .
ncelediimiz fiillerde Eski Rusadan ada Rusaya gei aamasnda pek ok farkl deiime rastladk. Bu deiimleri tablo zerinde olduka ayrntl bir ekilde gstererek gerek biimsel gerekse anlamsal deiimlerin her birine nemli lde yer verdik. Setiimizin fiillerin deiimini aklarken her fiil iin, kullanld bir cmleyi rnek olarak gstermeyi uygun bulduk. zerinde alma yaptmz eserde setiimiz fiillerin ayn yzyla ait olan dier eserlerde de aktif ekilde kullanld gzlemlenmitir .
XII. yzyla ait olan “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserin incelenme amac ise bu eserin ilk Rus Vakayinamesi olmas asndan nemi ve Eski Rusa dilbilgisinin en geni ve ak ekilde gzlemlenebiliyor olmasdr. Fiilleri incelerken anlamsal deiimlerini gsterebilmemiz iin tema eitlilii asndan Eski Rusa en verimli rnek olmas da bu eseri sememizdeki dier belirleyici husustur. Bu eserde hikyeler, efsaneler, farkl tarihi ahslar ve olaylarla ilgili szl iirsel mitler yer almakta ve bu tema eitlilii bize dilbilgisel ve anlamsal adan incelemek iin fiil eitlilii sunmaktadr .
Yaptmz incelemede; “Gemi Yllarn Hikyesi” adl eserden setiimiz 100 adet fiili incelerken her bir fiilin biimsel ve anlamsal olarak deiime uradn gzlemledik. ncelememiz sonucunda fiillerin byk bir blmnn yalnzca biimsel, byk olmayan bir blmnn yalnzca anlamsal ve ok az bir blmnn ise hem anlamsal hem de biimsel deiimler gsterdiini tespit ettik .
Ayrca yaptmz inceleme neticesinde Eski Rusa fiil kknden treyerek elde edilmi fakat anlamsal adan Eski Rusa fiilin anlamn gnmzde yanstmayan isim, sfat ve zarflar olduunu tespit ettik. Bu deiimin aksine yine Eski Rusa fiil kknden treyerek elde edilmi ve bu fiilin anlamn yanstan isim, sfat ve zarflarn olduu fakat ayn fiilin dilin tarihi geliimi esnasnda kaybolduunu gzlemledik. Szlk baznda incelediimizde ok kk bir fiil grubunun ise biimsel olarak ayn olmasna ramen anlamsal olarak tamamen farkllk gsterdiini, kken olarak hibir ortakln olmadn tespit ettik .
Her dilin tarihi geliimi ierisinde dilbilgisel kurallarda yaanan muhtemel deiiklikler Rus Dili tarihinde de gzlemlenmektedir. Eski Rusaya baktmzda, Eski Rusa dilbilgisinin dier Slav dillerinin, zelliklede Eski Slavcann dilbilgisine ok yakn olduunu grmekteyiz. Dilbilgisi kurallar ierisinde zerinde altmz alan olan “Fiiller” konusuna baktmzda da Eski Rusa fiillerin Eski Slavca fiillerle ok byk benzerlikler gsterdiini grebilmekteyiz .
Fiil; hareketi veya nesnenin durumunu belirleyen, gramer asndan bir dilin en geni ve karmak blmlerinden birisidir. Fiillerin bir cmle ierisindeki en belirleyici ve aklayc e olmas dilbilgisel adan incelenmek zere “fiiller” konusunu deerli klmaktadr. Bu almamzda fiillerin Rus Dili tarihi ierisinde Eski Rusadan ada Rusaya geite ne gibi deiimlere uradn gstermeye altk. Yaptmz alma sonucunda fiillerin gerek biimsel gerekse anlamsal deiimlere uradklarn gzlemledik. ncelemelerimiz sonucunda fiillerin byk bir blmnn yalnzca biimsel, byk olmayan bir blmnn yalnzca anlamsal ve ok az bir blmnn ise hem anlamsal hem de biimsel deiimler gsterdiini tespit ettik. Ayrca Eski Rusa fiil kknden treyerek elde edilmi fakat anlamsal adan Eski Rusa fiilin anlamn gnmzde yanstmayan isim, sfat ve zarflar olduunu tespit ettik. Bu deiimin aksine yine Eski Rusa fiil kknden treyerek elde edilmi ve bu fiilin anlamn yanstan isim, sfat ve zarflarn olduu fakat ayn fiilin dilin tarihi geliimi esnasnda kaybolduunu gzlemledik. Szlk baznda incelediimizde ok kk bir fiil grubunun ise biimsel olarak ayn olmasna ramen anlamsal olarak tamamen farkllk gsterdiini, kken olarak hibir ortakln olmadn tespit ettik .
Language rights in the historical development of each language is also in the Russian language. Gramatic of the Old Russian language is very similar to other Slavic languages in particular at Old Slavic language. In our work, we see that the Old Russian verbs are very close to Old Slavic language .
The verb, which determines the motion or the object is one of the most complex and extensive parts of the language. In one sentence, verb is the most explanatory element. In this work in the history of Russian language, we saw that changed as the verbs in the passage with the ancient Russian language to the modern Russian language and determined that the words have changed morphologically and semantically. We noticed that the majority of the verbs only morphologically, not only for the most part, and a small portion of semantically morphologically and semantically unchanged. We noticed that such nouns, adjective and harechie, which are the foundations of ancient Russian derived of the verb, but it does not matter the value of Old Russian in the modern Russian language. But these adverbs, adjectives and nouns that produce from the foundations of ancient Russian verbs have the meanings aquest verb. A small group of verbs morphologically similarly but moving semantically different .
KAYNAKA
1. Beloapkova V.A., Brzgunova E.A., Zemskaya E.A., Miloslavskiy.G., Novikov L.A., Panov M.V., Sovremenniy Russkiy Yazk, Vsaya kola, Moskova, 1989
2. Bukatevi, N.., Savitskaya S.A., Esaeva L.Y., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Via kola, Kiev, 1974 Uchebnik Russkoy Grammatiki Sbilijennoy s
3. Buslaev F., Tserkovnoslavyanskoyu s Prilojeniem Obraztsov Grammatieskogo Razbora, Tipografiya Lisnera E., Romana Y., Moskova, 1896
4. ernih P.Y., storiko - Etimologieskiy Slovar’ Sovremennogo Russkogo Yazka, 1 ve 2-cilt, Russkiy Yazk, Moskova, 1999
5. Gorkova K.V., Haburgaev G.A., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Vsaya kola, Moskova, 1981
6. vanov V.V., storieskaya Grammatika Russkogo Yazka, Prosveenie, Moskova, 1983
8. Kamnina A.A., Sovremenniy Russkiy Yazk. Morfologiya, Ordena “Znak Poeta” zdatelstvo Moskovskovo Universiteta, Moskova, 1999
9. Kulikova S.Y., Blin, Drevnerusskie Povesti, Paritet, St.Peterburg, 2007
10. Lihaeva D.S., Povest’ Vremennh Let podgotovka, teksta, perevod, stat’i i kommentarii, pod redaktsiey Adrianovoy-Pereti V.N., Nauka, St.Peterburg, 2007
11. Mikloi F., Vostokov A.H., Berednikov Y.., Koetov.S., Slovar’ Drevnogo Slavyanskogo Yazka sostavlenniy po Ostromirovu Evangeliyu, Tipografiya Suvorina A.S., St.Peterburg, 1899
12. Mojeyko N.S., gnatenko A.P., Drevnerusskiy Yazk, Minsk, 1978
13. Nataliya Budur, Russkaya Demonologiya, Skazanie o Zemle Russkoy, AST Astrel’, Moskova, 2006
14. Ojegov S.., Tolkoviy Slovar’ Russkogo Yazka, Oniks, Mir i Obrazovanie, Moskova, 2009
15. Pamir Dietrich, Aye, Eski Rusa Dilbilgisi, Multilingual, stanbul, 2001
16. Pamir Dietrich, Aye, Eski Slavca Dilbilgisi, Multilingual, stanbul, 2001
17. Pamir Dietrich, Aye, Rusa Dilbilgisi, Multilingual, stanbul, 2004
19. Rusinov N.D., Drevnerusskiy Yazk, Vsaya kola, Moskova, 1997
20. Samsonov N.G., Drevnerusskiy Yazk, Moskova, 1973
21. Slovar’ Tsekovno-Slavyanskogo i Russkogo Yazka, 1., 2., 3. ve 4. cilt, mperatorskaya Akademiya Nauk, St.Peterburg, 1847
22. Sreznevskiy.., Material dlya Slovarya Drevnerusskogo Yazka po Pismennm Pamyatnikam, zdanie Otdeleniya Russkogo Yazka i Slovesnosti mperatorskoy Akademi Nauk, 1., 2. ve 3. cilt, St.Peterburg, 1893
23. imkevi F., Korneslov’ Russkogo Yazka, mperatorskaya Akademiya Nauk, St.Peterburg, 1842
24. Ushakov D.N., Bol’oy Tolkovy Slovar’ Sovremennogo Russkogo Yazka, Al’ta-Print, 2008
25. Vostokov A., Russkaya Grammatika, St.Peterburg, 1874
http://l7e7o7n.narod.ru/raznoe/slovar.htm http://litopys.org.ua/lavrlet/lavr01.htm http://old-rus.narod.ru/old.html http://ru.wikipedia.org/wiki/Древнерусский_язык